Poetsvrouwen worden symbool van uitdijend sociaal conflict

De rel ontstond naar aanleiding van een nieuwe wet die het salaris en de
arbeidsomstandigheden van het tot paria’s gedegradeerde Zuid-Afrikaanse
huispersoneel moet verbeteren. Het parlement keurde begin deze maand een
reeks sociale maatregelen goed, maar enkele dagen later zond de zender SABC
een reportage uit waaruit bleek dat de parlementariërs de wet die ze
goedkeurden zelf niet naleven. In het actualiteitenprogramma Special
Assignment getuigde het huispersoneel van een aantal volksvertegenwoordigers
hoe ze achttien uur per dag werden afgebeuld, en dat voor 400 rand (zo’n 40
euro) per maand. De wet die net werd goedgekeurd legt een minimumloon van
800 rand per maand op. COSATU eist nu het ontslag van de
volksvertegenwoordigers met boter op het hoofd.

Het incident is tekenend voor de verhouding tussen de vakbondskoepel en het
Afrikaans Nationaal Congres. COSATU was ooit de kweekvijver voor
ANC-militanten, maar van de alliantie tussen de twee is nu geen sprake meer.
Voor de derde keer in evenveel jaar wil de arbeidersbeweging het land
platleggen met een algemene staking uit protest tegen het economisch beleid
van de regering. Volgens COSATU is het beleid niet gericht op
werkgelegenheid, sociale rechten en andere noden maar op de maximalisering
van de winst van de grote bedrijven. Vorige week vrijdag diende de koepel
een stakingsaanzegging in voor twee oktober.

De privatiseringsplannen van president Thabo Mbeki zijn de eerste inzet van
de algemene staking. Daarnaast hebben de vakbonden de buik vol van de
budgettaire discipline van de regering, die beknibbelt op programma’s voor
sociale en economische ontwikkeling. Meer concreet eist COSATU dat de
regering zijn inflatiebeleid herziet. De Nationale Bank heeft het order
gekregen om de inflatie de komende jaren tussen drie en zes procent te
houden. Het cijfer zweeft nu rond de tien procent omdat de spectaculaire
devaluatie van de rand de prijzen van essentiële importgoederen de hoogte
heeft ingejaagd. Zelfs het voedsel is erg duur geworden.

De Nationale Bank heeft eind vorige week voor de vierde keer dit jaar de
intrestvoeten verhoogd. Ze hoopt zo de vraag naar goederen en diensten te
temperen zodat de prijzen zakken. Maar als de overheid ervoor zorgt dat de
consumenten niet kopen, argumenteert COSATU, kan de Zuid-Afrikaanse economie
niet groeien en dat is net wat het land, met zijn werkloosheid van 35
procent, nodig heeft. COSATU zegt dat de Nationale Bank de kost van de
inflatiebestrijding wil afwentelen op de rug van de arbeiders, die hun
koopkracht voortdurend zien dalen.

De Zuid-Afrikaanse regering overlegt nu met COSATU om een algemene staking
af te wenden. De kans dat het lukt is klein, want president Thabo Mbeki
herhaalde deze week nog dat hij overtuigd blijft van de juistheid van het
economische beleid. Volgens Mbeki is de hoge werkloosheid vooral te wijten
aan het feit dat het gros van de Zuid-Afrikaanse arbeiders slecht is
opgeleid.

Een confrontatie lijkt voorlopig onvermijdelijk, maar dat betekent niet dat
het voorgoed uit is tussen ANC en COSATU. De regering gaat in op de vraag om
een grote top te houden waarop het economisch beleid van het land grondig op
de rooster wordt gelegd. Die moet begin volgend jaar in Johannesburg
plaatsvinden.