Politie verovert harten in Rio de Janeiro

Bij de confrontatie tussen politie en drugsbendes vielen minstens 35 doden. Een honderdtal auto’s werd in brand gestoken. Overal gonsde het van de geruchten over aanslagen.

De drugsbendes waren op 21 november begonnen met massale overvallen en brandstichtingen in auto’s. De volgende dagen nam het geweld nog toe. Toen de ordediensten ingrepen, schoten de drugshandelaars terug.

Zeshonderd politieagenten trokken de favela (armenwijk) Villa Cruzeiro binnen, gesteund door pantservoertuigen van het leger. Ze verdreven tweehonderd leden van drugsbendes uit de wijk. Die trokken zich terug in naburige favela’s, waar ze werden omsingeld door het leger.

Dichter bij de mensen

Na dertig jaar van confrontaties heeft de Braziliaanse overheid “een degelijk vooruitzicht” op de redding van bepaalde zones, zegt Rubem Cesar Fernandes, directeur van de ngo Viva Rio. “Door sociaal beleid en een politie die dichter bij de mensen staat, veranderen de zaken. De drugshandelaars merken dat en zijn nu in het defensief gedrongen.”

De Braziliaanse overheid zegt dat het geweld van vorige week een reactie was op de UPP’s, de speciale politie-eenheden die de favela’s definitief van drugshandelaars moeten bevrijden, via kordaat politieoptreden enerzijds en sociale programma’s anderzijds. Sinds eind 2008 zijn er dertien van die UPP’s geïnstalleerd, bijna allemaal in het zuiden van Rio, het rijkste en meest toeristische deel van de stad.

De pas verkozen toekomstige president Dilma Rousseff beloofde al het UPP-beleid uit te breiden naar andere steden. Het leger, dat anders weigerachtig staat tegenover politietaken, beloofde achthonderd soldaten in te zetten in de strijd tegen de drugshandel in Rio.

Duizend favela’s

Rio de Janeiro telt naar schatting duizend favela’s. De overheid geeft toe dat ze onvoldoende politie heeft om die allemaal te controleren. Maar door het succes van de UPP’s krijgen de overheidsinspanningen steeds meer steun van de bevolking. Steeds meer mensen dienen klacht in tegen de georganiseerde misdaad.

Vroeger greep de politie in als rivaliserende bendes elkaar beschoten, maar nadien trok ze weer weg. Aangezien bij die raids telkens veel burgerslachtoffers vielen, verzetten de favelabewoners zich tegen de politieacties. Maar donderdag zag men een andere reactie in Villa Cruzeiro. Toen daar geschoten werd tussen politie en drugshandelaars, bezorgde de bevolking de politie eten en drinken, ondanks de spanning.

“Nu zegt men dat de politie moet voortdoen”, zegt Fernandes. “Met de gemeenschapspolitie, sociale investeringen en stedenbouwkundige ingrepen, is alles veranderd en de mensen zijn zich daarvan bewust.”

“De politie moet komen, men moet de politie respecteren”, zegt Maria Teresa dos Santos, die al vijftig jaar in de buurt van Villa Cruzeiro woont. Ze steunt de politieactie die van haar wijk donderdag een slagveld maakte. “Er vielen heel veel schoten”, zegt ze.