Revolutie zonder internet

De verslaggevers van IPS in Cairo, Emad Mekay en Cam McGrath, belden hun berichten door naar een collega in Londen die ze daar intikte en via het internet verspreidde.

Ook andere nieuwsleveranciers moesten creatief zijn. Al Jazeera, de Arabische nieuwszender die de berichtgeving over de opstand domineert, zei dat zes van de zeven Engelstalige verslaggevers die het in het land had, maandag gearresteerd werden. De zender zou zijn aangemaand zijn activiteiten helemaal stop te zetten. Al Jazeera bleef maandagnacht toch uitzenden vanuit Egypte, maar met onderbrekingen. Verrassend genoeg begonnen concurrenten van de zender als Al Hewar, Al Jadeed, Al Karama en Aden intussen de Arabische dienst van Al Jazeera op hun eigen frequenties uit te zenden.

Ook de activisten laten zich de mond niet snoeren. Vorige week werden al bijna alle internetverbindingen in het land afgesloten, en maandag zette ook Noor, de provider van de Egyptische beurs en veel banken, zijn diensten voor individuele abonnees stop. Pas vandaag (woensdag) begonnen weer meer internetverbindingen te functioneren. De dagenlange onderbreking deed de berichtenstroom van Egyptische bloggers en gebruikers van Twitter en Facebook sterk afnemen, maar monddood was het verzet nog lang niet.

Anonymous

De Egyptische activisten kregen meteen hulp uit andere delen van de wereld. Anonymous, een gedecentraliseerde gemeenschap van cyberactivisten, publiceerde dit weekend een compilatie van twintig methoden om toch berichten online te krijgen, via socialenetwerksites, buitenlandse portaalsites en radioamateurs. Google en Twitter zorgden er gisteren (dinsdag) voor dat Egyptenaren via drie internationale nummers boodschappen kunnen inspreken die automatisch een link krijgen op Twitter. Telecomix, een internationaal netwerk van cyberactivisten, verspreidt faxberichten en zelfs morseboodschappen uit Egypte. Verscheidene Egyptische twitteraars, migranten en zelfs enkelingen in het land die toch nog de weg naar de buitenwereld vonden, gaven ook boodschappen door die ze van andere Egyptenaren krijgen.

“De Egyptische blogosfeer is erg robuust en dynamisch”, zegt Midden-Oostenredacteur van de internationale blogsite Global Voices, Amira al Hussaini, in een telefonisch interview vanuit Bahrein. “En waar het niet anders kan, grijpen mensen terug naar de technologie uit het Stenen Tijdperk.”

Mythe

Het afsluiten van het internet had in elk geval geen merkbaar effect op de mobilisatie van de tegenstanders van het regime. De opkomst voor de betogingen van dinsdag was enorm. “We moeten af van de mythe dat de hele opstand te danken is aan de nieuwe media”, zegt Hussaini. “Het zijn niet de media die de mensen ertoe hebben gebracht opeens te gaan protesteren. Daar is veel voor nodig. De Egyptenaren hebben grote economische en politieke problemen”, en de opgekropte frustraties komen volgens Hussaini nu onhoudbaar naar buiten.

De Egyptische activisten gebruikten socialenetwerksites als Facebook en Twitter om de betogingen van 25 januari te organiseren, het begin van de opstand, maar de oude, vertrouwde vormen van communicatie bleven altijd veel belangrijker. “Wij geven berichten door van medestander tot medestanders, en we gebruiken onze telefoons”, zegt Shereef Abbaf uit Cairo in een telefonisch interview. Abbaf maakt deel uit van een burgerwacht die in het oog houdt wat er in zijn wijk gebeurt sinds de politie zich in het weekend terugtrok. “We coördineren ons werk met andere straten. Soms horen we van de mensen verderop dat er verdachte auto’s rondrijden. Dan zijn we extra waakzaam.”