Ruilhandel tiert welig op bankroete economie

In 1995 stak de ruileconomie de kop weer op, toen een groep activisten wilde
terugkeren naar een economie die meer op mensenmaat was gesneden en het
zonder peso deed. Zes jaar lang werd aan de weg getimmerd en groeide het
systeem gestaag. Toen in december vorig jaar de toenmalige Argentijnse
president Fernando de la Rua het pinnen in contanten sterk beperkte,
ontdekten velen het bestaan van een ruilsysteem. Vandaag zijn niet alleen
werklozen, gepensioneerden en armen de spelers van de nieuwe, informele
economie. Ook de middelklasse trekt steeds vaker naar een van de 4.000
ruilclubs die het land inmiddels telt.

Vandaag wordt werkelijk alles geruild, van gewone levensmiddelen tot auto’s
en vastgoed. Ook diensten kunnen via de ruilhandel worden vereffend. Om
alles vlot te laten verlopen, is er evenwel een hulpmiddel nodig: de
‘credit’. Het verschil in waarde tussen twee goederen of diensten wordt
bijgelegd met een credit, een nieuwe sociale munteenheid. De overheid gaat
waarschijnlijk zelf de credits drukken om valsmunterij tegen te gaan.

Dat is misschien het meest opmerkelijke aspect van het fenomeen: dat de
overheid het systeem steeds meer ondersteunt. Volgens waarnemers steekt het
voorbeeld van een aantal gemeenten Buenos Aires wellicht de ogen uit. De
gemeenten Chacabuco, Quilmes en Avellaneda aanvaarden sinds kort dat hun
inwoners hun belastingen in credits betalen. Burgemeesters van enkele kleine
steden volgen dat voorbeeld, en ook verschillende provinciale overheden
willen snoeien in het dozijn nieuwe en oude, federale en provinciale
bankbiljetten.

Aanvankelijk waren de ruiladepten vooral goed vertegenwoordigd door sociaal
zwakkere bevolkingsgroepen, maar sinds de crisis doen ook mensen met een
baan mee. Meer en meer architecten, tandartsen, dokters, psychologen,
leraren, computerspecialisten en andere universitairen aanvaarden al voor de
helft in ruilcredits te worden betaald. De coördinatoren van het ruilnetwerk
voorspellen dat als de trend zich doorzet, het systeem tegen het einde van
dit jaar zeven miljoen leden telt op een bevolking van 38 miljoen. Elk
provincie heeft honderden ruilclubs, elk met een eigen profiel.

De crisis veroorzaakte een enorme vloedgolf die ons dwong ons beter te
organiseren, zegt Patricia Colombres, hoofd van de Ruilclub voor
Journalisten. Colombres is een van de dertig mensen die voltijds bouwen aan
het ruilnetwerk. Er wordt veel professioneler gewerkt dan enkele jaren
gelden. Ondanks het onthaal, de secretaresses en de kantoorgebouwen zien
Colombres en haar collega’s zichzelf niet als een klassieke werkkrachten.
Zij krijgen hun salaris uitbetaald in credits die worden geïnd als
inkomprijs voor de ruilclubs.

In het landelijke ruilnetwerk zijn de ruilclubs de belangrijkste
knooppunten. Televisiereportages over de clubs zijn schering en inslag en
tonen hoe er dient geruild. Gelukkige clubleden kunnen op de buis kwijt dat
ze eindelijk hun waren weer kwijt raken. De inkom voor La Berlinesa, de
centrale club van het netwerk, bedraagt één peso en één credit. De club ligt
in Quilmes, een arbeidersbuurt in zuidelijk Buenos Aires. Elke week maken
zo’n 8.000 mensen er hun opwachting. Driemaal per week brengen de leden - in
de mate van het mogelijke - hun waren mee. Eerst wordt er voedsel geruild,
dan praktische dingen als kleren of schoolboeken. De aanbiedingen voor
verschillende diensten worden op een groot schoolbord gekalkt.

Ruilclub Pyme focust zich op kleine en middelgrote ondernemers die hun
bedrijfje over kop hebben zien gaan. De club heeft inmiddels zijn eerste
reddingsoperatie achter de rug. De club slaagde erin Lourdes, een fabriekje
dat regionale producten maakte maar door de recessie werd opgeslokt, te
heropenen. De clubleden konden werknemers en leveranciers een loon in
credits garanderen.