SADC wordt stilaan één energiemarkt

De handel in stroom maakt de landen in Zuidelijk Afrika minder afhankelijk
van extreme weersomstandigheden. De hoeveelheid stroom die opgewekt wordt
in waterkrachtcentrales hangt af van het peil van de rivieren en dus van de
hoeveelheid regen. In 2001 regende het in Swaziland zoveel dat de enige
waterkrachtcentrale van het land 5 percent van de nationale
elektriciteitsbehoefte kon leveren. In 2002 regende het dan weer zo weinig
dat de energieproductie van de centrale bijna tot nul terugviel. Swaziland
is momenteel bijna volledig afhankelijk van de import van stroom uit
Zuid-Afrika.

Voor de uitbouw van een regionaal elektriciteitsnetwerk hebben Zuid-Afrika,
Mozambique en Swaziland zich verenigd in het Lubombo Spatial Development
Initiative, genoemd naar een bergketen die de drie landen delen. De drie
landen dekken voortaan samen de energienoden van een nieuwe
aluminiumraffinaderij die net buiten Maputo ligt. Het bedrijf heeft 45
megawattuur elektriciteit nodig als het op volle toeren draait. Dat is
ongeveer twee keer zoveel als het volledige elektriciteitsverbruik van
Mozambique vorig jaar. Voor Mozambique zelf was het onmogelijk aan die
plots gestegen vraag te voldoen, en daarom ging het land bij Zuid-Afrika
aankloppen.

De kabels van het nieuwe regionale net lopen door Swaziland en maken ook
een ommetje noordwaarts in de richting van de Democratische Republiek
Congo. De elektriciteit kan afgeleid worden naar alle landen waar de kabels
doorlopen en dat opent talrijke mogelijkheden om energie te verhandelen en
tekorten of overschotten weg te werken. Vooral Swaziland en Mozambique zijn
daarmee geholpen.

Alle SADC-leden, op Mauritius na, werken nu samen om hun energiebehoeften
te dekken. Dat maakt het makkelijker om peperdure energieprojecten te laten
financieren door internationale kredietorganisaties als de Wereldbank en de
African Development Bank. Energieprojecten zijn een uitstekende zaak voor
de industrie en de economie van Afrikaanse landen, maar ook voor de
werkgelegenheid. Het bedrijf dat het stroomnet tussen Zuid-Afrika,
Mozambique en Swaziland uitbaat, Motraco, gaf werk aan 9000 mensen in de
constructiefase en heeft nu permanent 800 mensen in dienst.

Naast elektriciteit is ook petroleum een cruciale energiebron in Zuidelijk
Afrika. Petromoc, het staatsoliebedrijf van Mozambique zoekt nieuwe
internationale partners om mee gestalte te geven aan de succesvolle joint
venture met de Zuid-Afrikaanse energiereus, Sasol. Voor Mozambique zijn
joint ventures de ideale oplossing, omdat ze voor het nodige kapitaal
zorgen om te kunnen inspelen op de stijgende vraag naar petroleum, zowel
door particulieren als door bedrijven. Tegen 2006 wil Petromoc e Sasol,
zoals de joint venture heet, 12 miljoen dollar investeren om 20
verkooppunten te openen in Mozambique. Die verkooppunten komen vooral op
plaatsen waar industriële groei wordt verwacht. Maar Mozambique denkt ook
aan export. Zo is er bijna een pijpleiding klaar die aardgas zal exporteren
naar Zuid-Afrikaanse bedrijven in Pretoria en Johannesburg.