'Sancties tegen Iran verzwakken de regering niet'

Vorige week verzekerde de Britse premier Gordon Brown de Amerikaanse president George W. Bush van de Europese intentie om nieuwe sancties tegen Iran te overwegen. Die sancties zouden nodig zijn om de druk op Teheran op te voeren om te stoppen met het verrijken van uranium.
Javier Solana, hoge vertegenwoordiger van de Europese Unie, legde Iran recent opnieuw een pakket aanmoedigingsvoorstellen voor dat moet leiden tot een rem op het kernprogramma. Iran heeft op de voorstellen nog niet gereageerd en negeert ook resoluties van de VN-Veiligheidsraad waarin geëist wordt het verrijken van uranium op te schorten.
Shirin Ebadi vindt dat Iran de VN-resoluties moet respecteren om het vertrouwen van de internationale gemeenschap te winnen. Een eventuele preventieve militaire aanval op Iran door de VS zou echter een schending van het internationaal recht betekenen, zegt ze.
Welke opties zijn er nu de Iraanse regering wil doorgaan met het verrijken van uranium en de VS vasthouden aan hun standpunt dat pas onderhandeld kan worden als het kernprogramma wordt stopgezet?
“De Iraanse en Amerikaanse regering moeten allebei de resoluties van de VN-Veiligheidsraad en het internationaal recht respecteren. Dat betekent dat Iran moet stoppen met het verrijken van uranium en dat de VS moeten afzien van een preventieve aanval die ingaat tegen het internationaal recht, zoals in Irak is gebeurd. We horen continu vanuit de VS dat “alle opties, inclusief een militaire aanval op Iran” open staan. In Iran maken de mensen zich daar grote zorgen over.”
Hoe ver zal de Iraanse regering gaan in het nastreven van haar nucleaire programma?
“Wat mij betreft heeft elk land het recht om nucleaire technologie te ontwikkelen voor vreedzame doeleinden, ook Iran. De vraag is echter of we dat kunnen doen zonder ons iets aan te trekken van de rest van de wereld. Het antwoord is nee. We zullen moeten samenwerken op internationaal niveau en dat betekent dat de internationale wetten en de VN-resoluties gerespecteerd moeten worden.”
Zou het accepteren van het pakket aanmoedigingsmaatregelen van het Westen helpen het vertrouwen tussen Iran en het Westen te herstellen?
“Ik denk dat het accepteren van de resoluties van de VN-Veiligheidsraad eraan zal bijdragen dat de betrekkingen met de VS en Europa verbeteren. Daardoor worden de gevaren van beide kanten bezworen.”
President Mahmoud Ahmadinejad probeert van het Iraanse recht op nucleaire energie een zaak van nationale trots te maken. Aan de andere kant ziet het Westen het Iraanse programma als een bedreiging voor de wereldveiligheid. Hoe kan deze crisis voor beide partijen op een bevredigende manier worden opgelost?
“Het volk betaalt de rekening voor het Iraanse volharden in het nucleaire programma, niet de regering. Zonder partij te kiezen in de Amerikaanse politiek, wil ik erop wijzen dat een oorlog of militaire bedreigingen aan het adres van Iran de crisis niet oplossen. Een rationele oplossing kan alleen bereikt worden door dialoog en diplomatieke onderhandelingen.
Ik geloof dat besprekingen direct en openlijk moeten plaatsvinden op het niveau van het maatschappelijk middenveld, het parlement en de regering. Die besprekingen moeten gericht zijn op een alomvattende overeenkomst over het Iraanse nucleaire programma, maar ook op mensenrechten en democratische rechten. Het lijkt erop dat de VS in relatie tot Iran zo bezig zijn met hun eigen veiligheidskwesties, dat de mensenrechten verwaarloosd worden. Daardoor is de mensenrechtensituatie in Iran de afgelopen jaren verslechterd.”
Kunnen directe gesprekken met de Iraanse leiders een einde maken aan de westerse zorgen, of zullen ze een irrationele en zinloze onderneming blijken?
“Dat hangt volledig af van de vraag of de leiders van deze landen in staat zullen zijn een rationeel antwoord te geven op de vraag of een oorlog een oplossing is voor hun problemen of niet. Als tekenen wijzen op zo’n rationele benadering, kan er een vreedzame oplossing worden gevonden.”
Ziet u op dit moment tekenen van dat rationele denken?
“Dat denken kan zich op elk willekeurig moment aandienen. Om maar eens een vergelijking met voetbal te trekken: politiek heeft ook een negentigste minuut. Een voor beide landen positieve ommezwaai in de negentigste minuut is mogelijk. Daar hoop ik op. Maar als we op de huidige weg voortgaan, verwacht ik geen aangename resultaten.”
Wat leeft er onder de Iraniërs, willen zij een normalisering van de betrekkingen tussen de VS en Iran?
“Ze verwachten dat een normalisering hun situatie zal verbeteren. Er wonen ongeveer twee miljoen Iraniërs in de VS. Dat zijn goede burgers die het op het gebied van handel, commercie en onderwijs succesvol zijn. Als elk van deze Iraniërs vijf verwanten heeft in Iran, dan kun je eenvoudig uitrekenen hoeveel mensen in Iran graag zouden willen dat de betrekkingen tussen beide landen goed zijn. In feite is de relatie tussen beiden landen altijd goed geweest, als we de contacten op regeringsniveau buiten beschouwing laten. “