Spaanse rechtbanken negeren slachtoffers Franco-dictatuur

Het rapport werd aan een federale rechter gepresenteerd door de voorzitter van de Spaanse afdeling van mensenrechtenorganisatie Amnesty International, Esteban Beltrán. De Argentijnse rechter onderzoekt mensenrechtenschendingen uit het Franco-tijdperk op verzoek van de familie van slachtoffers, volgens het principe van universele jurisdictie.

In het rapport worden 21 van de 47 zaken die de Audiencia Nacional, het Spaanse Hooggerechtshof, verwees naar provinciale rechtbanken, onderzocht. In vrijwel alle gevallen werd er geen actie op de dossiers ondernomen door de provinciale rechtbanken.

Slechts in twee gevallen werden maatregelen genomen om lichamen van slachtoffers op te graven om de resten te identificeren en over te dragen aan familieleden, staat in het rapport. Maar daarna werden de zaken stopgezet.  

“We dringen er bij de Argentijnse justitie op aan om verder te gaan met het onderzoek. We hebben laten zien dat dit niet in Spanje wordt gedaan en dat zaken daar systematisch op de plank belanden”, zegt Beltrán in een reactie.

Baltasar Garzón

De internationaal bekende Spaanse rechter Baltasar Garzón werd het eerder onmogelijk gemaakt de zaken in Spanje te onderzoeken.

Garzón had zijn onderzoek gebaseerd op het principe van universele jurisdictie, wat betekent dat misdaden tegen de menselijkheid, genocide en terrorisme overal ter wereld berecht kunnen worden. Dat principe had hij toegepast bij onderzoek naar de misdaden tijdens de dictaturen in Chili en Argentinië, terwijl in die landen amnestiewetten van kracht waren.

Hoewel het Spaanse Hooggerechtshof Garzón in februari vrijsprak van de beschuldiging dat hij zijn boekje te buiten was gegaan bij het onderzoek naar de slachtoffers van de dictatuur, sprak het hof ook kritiek uit op zijn interpretatie van de internationale mensenrechtenwet. Garzón had volgens het hof geen onderzoek moeten beginnen omdat er sinds 1977 amnestie geldt voor mensenrechtenschendingen begaan tijdens de dictatuur.

Het Hooggerechtshof zette Garzón echter voor elf jaar uit zijn functie voor een andere zaak: het illegaal aftappen telefoonverkeer in een grote corruptiezaak.

Twintig zaken

De Spanjaarden Inés García Holgado en Darío Rivas, verwanten van slachtoffers van het Franco-regime, stapten in 2010 naar een Argentijnse rechtbank om de zaak aanhangig te maken. Familieleden van andere slachtoffers sloten zich daarna aan.  

Volgens Carlos Slepoy, een Argentijnse advocaat die in Spanje werkt en verschillende eisers vertegenwoordigt, zegt dat de rechtszaak momenteel twintig zaken omvat. Dat aantal kan volgens hem stijgen “tot honderden” als andere slachtoffers zich melden.