Teerzanden ontwrichten inheemse gemeenschappen

Teerzanden bevatten een mengeling van zand, klei en bitumen, een grondstof voor olieproducten. Door de stijgende olieprijs worden ze steeds aantrekkelijker voor investeerders, maar lokale gemeenschappen in Canada waarschuwen voor de nefaste gevolgen van de techniek.

“We leven stroomafwaarts van de teerzanden en worden dagelijks geconfronteerd met de gevolgen van de oliewinning”, vertelt Lionel Lepine van de Athbasca Chiewyan-stam in de Canadese provincie Alberta. “Een oude volkswijsheid zegt dat water leven is. Maar ons water verdwijnt en raakt steeds meer vervuild.”

Om de olie te scheiden van het zand en de klei, zijn enorme hoeveelheden water nodig, ongeveer vier vaten water per vat olie. Daardoor drogen delen van de delta op en sijpelt vervuild water in de grond en in waterlopen.”De voorbije tien jaar is het aantal kankers in onze stam gevoelig gestegen”, zegt Lepine. “We durven niet meer vissen in het meer, want de vis vertoont misvormingen. Als artsen alarm slaan over de gevolgen voor de volksgezondheid, worden ze in diskrediet gebracht en zelfs aangeklaagd door de industrie.”

Trage genocide

De Athbasca Chiewyan lijden niet alleen onder de milieugevolgen van de oliewinning. Ook cultureel raakt de stam ontwricht. “Canada is een ontwikkeld land, met hoge mensenrechtenstandaarden,” zegt Lepine. “Maar de teerzanden zijn een trage genocide voor de inheemse stammen in het gebied. We verliezen onze cultuur, onze taal, en onze manier van leven.”

Die manier van leven is in principe beschermd door oude verdragen, maar die kunnen niet op tegen de economische realiteit. “Leden van onze stam worden gelokt door de hoge lonen in de industrie”, zegt Lepine. “Ze verhuizen en verliezen hun identiteit.”

Europese richtlijn

Lepine is in Europa om te praten met Europarlementsleden en medewerkers van de Europese Commissie. De EU werkt momenteel aan een voorstel om olie uit teerzanden een strengere klimaatscore te geven.

“De overheden van Alberta en Canada proberen de EU ervan te overtuigen om de veel hogere uitstoot van de teerzanden te negeren”, zegt Juliette Renaud van Friends of the Earth. “Nochtans zijn studies van de Amerikaanse overheid, van de Europese Commissie en van onafhankelijke wetenschappers duidelijk: ruwe olie uit teerzanden leiden tot gemiddeld 23 procent meer broeikasgassen in vergelijking met conventionele oliewinning.”

Afrikaanse landen

Canada is lang niet het enige land waar grote teerzanden te vinden zijn. Ook in Venezuela en heel wat Afrikaanse landen staan projecten op stapel om olie te winnen.

“We hopen dat het voorbeeld van de Canadese teerzanden de consequenties van de technologie aantoont, en ervoor kan zorgen dat niet dezelfde fouten herhaald worden in andere landen, met name in Afrika, waar de overheden zwak zijn”, zegt Holly Rakotondralambo uit Madagaskar. “De gemeenschappen in Madagaskar zijn niet klaar voor de vernietigende impact van de projecten die Total daar wil opzetten, en de overheid beschikt niet over de capaciteiten om de activiteiten van oliemaatschappijen te reguleren.”