'VS en China moeten samenwerken in Afrika'

Dat staat in een rapport dat twee Amerikaanse experts deze week publiceerden. Indien mogelijk zouden bij de afstemming van het beleid ook de Europese Unie, Japan en Canada betrokken moeten worden, evenals India, Zuid-Korea en Brazilië. De invloed van die laatste landen in de regio zal naar verwachting snel groeien in de komende jaren, zeggen de onderzoekers in het veertien pagina’s tellende rapport ‘Responding to China in Africa’. Een uitgebreidere variant van het rapport zal later dit jaar in boekvorm verschijnen.
“Het is ook van belang dat Afrikanen meedoen aan gesprekken tussen de VS en China als het gaat om het bereiken van een gezamenlijk Afrikabeleid”, schrijven David Shinn en Joshua Eisenmann van de American Foreign Policy Council (AFPC).
Nieuwkomers
Afrika trekt de laatste jaren ongekend veel aandacht vanwege nog niet aangeboorde olie- en gasbronnen en andere natuurlijke rijkdommen. Europa en de VS waren lange tijd dominant in Afrika op het gebied van hulp, investeringen en politieke en militaire bemoeienis. Maar die historische dominantie wordt nu uitgedaagd door nieuwkomers.
Zo houdt Japan, dat dringend om energie verlegen zit, deze week een handels- en hulptop in Yokohama. Afrikaanse landen wedijveren daar om vier miljard dollar aan concessionele leningen en 2,5 miljard dollar aan donaties en andere hulp die Japan in de regio wil investeren.
De bijeenkomst in Japan komt na de India-Afrika Forumtop van vorige maand waar veertien Afrikaanse regeringsleiders aanwezig waren. Daar ging het om zo’n 500 miljoen dollar aan ontwikkelingshulp en vijf miljard dollar aan kredieten voor Indiase projecten.
Maar China, dat in 2000 zijn eigen Forum voor Chinees-Afrikaanse Samenwerking (FOCAC) in het leven riep en de bilaterale handel met Afrika zag stijgen van tien miljard dollar in dat jaar tot zeventig miljard in 2007, loopt voorop. Als de huidige trend doorzet zal China de VS in 2010 gepasseerd zijn als belangrijkste bilaterale handelspartner van Afrika.
De Chinese investeringen in het continent waren vorig jaar relatief bescheiden. Van de in totaal ongeveer dertien miljard dollar, ging het meeste geld naar energiegerelateerde projecten in Soedan en West-Afrika. De auteurs van het rapport verwachten echter een sterke stijging van de Chinese investeringen.
Concurrentie
De nog steeds sterk groeiende Chinese economie wordt steeds afhankelijker van Afrikaanse energiebronnen. Afrika is al goed voor meer dan een derde van de Chinese olie-import. De VS halen momenteel slechts 15 procent van hun buitenlandse olie uit Afrika. Die 15 procent komt uit West-Afrika en de Golf van Guinee. In 2015 zal dat percentage naar verwachting gestegen zijn tot 25 procent.
Dergelijke statistieken roepen bij veel analisten de vraag op in hoeverre de VS en China in de komende jaren steeds grotere concurrenten van elkaar zullen worden in de strijd om invloed in de regio. President George W. Bush van de VS liet tijdens zijn Afrikareis in februari weten dat er geen sprake is van een win-en-verliesspel tussen China en de VS. De Chinese ambassadeur in de VS deed onlangs soortgelijke uitspraken.

Washingtons besluit om een afzonderlijke militaire macht voor Afrika te creëren (Africom) en de groeiende militaire banden tussen China en de belangrijkste Afrikaanse landen, roepen echter toch de vraag op of er niet al een geostrategische wedstrijd gaande is.
Landbouwprojecten
In het rapport worden enkele aanbevelingen voor samenwerking tussen de VS en China gedaan. Met betrekking tot hulp zouden de VS meer moeite kunnen doen om China te betrekken bij coördinatie, ook op het gebiedvan schuldenbeleid, en investeringen via de Wereldbank en relevante organisaties zoals de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). China zou uitgenodigd kunnen worden als lidstaat van de OESO, “op zijn minst als waarnemer”.
Daarnaast zouden de VS en China in verschillende projecten kunnen samenwerken. Beide landen hebben al gesprekken gevoerd over samenwerking op het gebied van landbouwprojecten in Angola en Ethiopië, meldt het rapport, maar zouden ook samenwerking kunnen overwegen op het gebied van gezondheidszorg. De auteurs wijzen in dat verband op het Amerikaanse miljardenprogramma ter bestrijding van aids, malaria en tbc en China’s succesvolle malariabestrijding. China stuurt al lange tijd medische teams naar Afrika.
De landen zouden ook samen met de betreffende Afrikaanse landen, een dialoog aan moeten aangaan over hoe op de beste manier de natuurlijk hulpbronnen ontgonnen kunnen worden, vooral daar waar het olie en gas betreft. Als het gaat om instabiele landen, dan kunnen de VS en China stappen zetten om escalatie van conflicten te voorkomen.
Voor het rapport ondervroegen de auteurs 250 deskundigen, overheidsfunctionarissen, zakenlieden en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties in China, zeven Afrikaanse landen, de VS en Europa.