VS geen lid van VN-Mensenrechtenraad

De VS zullen geen kandidaat zijn bij de verkiezing van de nieuwe VN-Mensenrechtenraad op 9 mei. Dat maakte het ministerie van Buitenlandse Zaken donderdag (6 april) bekend.

De VS maakten weinig kans om ook effectief verkozen te worden in de Mensenrechtenraad. Voor een verkiezing zijn 96 stemmen nodig in de 191 leden tellende Algemene Vergadering van de VN. Allicht zouden de ontwikkelingslanden een Amerikaanse kandidatuur niet gesteund hebben.

De stemming op 9 mei verloopt geheim. Diplomatieke druk zou de VS niet geholpen hebben om aan de nodige stemmen te komen, zegt een Aziatische diplomaat. De kans op een nederlaag was te groot voor Amerika. Dat zou een klinkende nederlaag zijn voor een land dat zichzelf promoot als een kampioen van de mensenrechten.

Mogelijk wilden de VS een herhaling voorkomen van wat in mei 2001 gebeurde. Voor het eerst sinds de oprichting van de Mensenrechtencommissie in 1947 werd Washington geweerd uit het orgaan.

De woede over de Amerikaanse hypocrisie in verband met de mensenrechten is te groot binnen de VN, zegt Phyllis Bennis, een VN-watcher bij het Institute for Policy Studies. Veel landen vinden het ongehoord dat Amerikaanse bondgenoten als Saudi-Arabië en Egypte ongestoord de individuele rechten van mensen schenden, terwijl Amerikaanse vijanden als Cuba voortdurend onder vuur liggen.

Dat Mensenrechtenraad moet internationaal respect afdwingen voor de mensenrechten. Het is de opvolger van de inefficiënte Mensenrechtencommissie (HRC). Notoire mensenrechtenschenders als Cuba, China, Iran en Libië zijn wel kandidaat voor een zitje. Hun kans op een succesvolle kandidatuur is reëel, al zijn de mensenrechten in die landen er erger aan toe dan in de VS.

Een andere mogelijke reden voor de Amerikaanse afwezigheid is de algemene afkeer van de VS voor elke vorm van internationale rechtspraak. De leden van het nieuwe mensenrechtenorgaan moeten immers zelf een mensenrechtentest doorstaan.

Washington neemt met de terugtrekking revanche op de rest van de VN-club. De Algemene Vergadering weigerde in te stemmen met een Amerikaanse voorstel om de leden van de Mensenrechtenraad openbaar te verkiezen en om een meer exclusief lidmaatschap te creëren.

Verschillende ngo’s en mensenrechtengroepen reageren ontgoocheld op de Amerikaanse beslissing. Hillel Neuer, de directeur van U.N. Watch, stelt dat de Mensenrechtenraad een doodgeboren kind wordt zonder de deelname van de VS. Zelfs wie geen fan is van de VS, moet erkennen dat het slecht nieuws betekent als een supermacht aan de kant blijft staan. Dit is een signaal dat de VS zich afkeren van de poging om een internationaal mensenrechtenregime op te richten, meent Tim Wirth van de U.N. Foundation.

Bennis van het Institute of Policy Studies vindt het positief dat de VS geen deel uitmaken van het orgaan. Een land dat systematisch de doodstraf gebruikt, de Conventies van Geneve (met de internationale regels vast legt in tijden van oorlog) verwerpt en mensonwaardige omstandigheden schept in Abu Ghraib, Guantanamo en in geheime detentiecentra, hoort niet thuis in een Mensenrechtenraad. De nieuwe Raad is beter af en heeft veel meer legitimiteit zonder de VS. (MM/ADR)