Wildgroei internationaal milieurecht breekt de aarde zuur op

Volgens de in Tokio gevestigde VN-Universiteit is het aantal internationale
milieuverdragen en instellingen die over de naleving ervan waken zowat
vertienvoudigd sinds de oprichting van het VN-Milieuprogramma (UNEP) in
1973. Daardoor is het huidige internationale milieubeleid te ingewikkeld
geworden. En wat erger is: de toestand wordt steeds erger, stellen de
auteurs van ‘International Environmental Governance - The Question of
Reform: Key Issues and Proposals’.

De onderzoekers telden meer dan 500 internationale verdragen en andere
overeenkomsten over het milieu. Volgens critici bevatten de meeste van die
afspraken geen concrete doelstellingen of tijdschema’s, en schort het ook
aan de controle op de naleving ervan en de afdwingbaarheid van de regels.
Maar het grootste euvel is dat de coherentie zoek is tussen al die
overeenkomsten en de instellingen die er op ad hocbasis en op een
ongecoördineerde en eerder chaotische manier op geënt werden.

Het UNEP werd in 1973 opgericht om de eerste internationale milieuverdragen
en het beginnende internationale milieubeleid te centraliseren, maar slaagde
er niet in de wildgroei tegen te gaan. Nu is de kakofonie tussen de schare
van internationale instellingen die allemaal een woordje meepraten over het
milieu zo groot geworden, dat er stemmen opgaan om een nieuwe,
gecentraliseerde structuur uit te werken, stellen de auteurs van het
rapport vast.

Het gebrek aan coherentie in het internationale milieubeleid is niet alleen
te wijten aan de jungle van verdragen en instellingen. De thema’s die moeten
behandeld worden zijn ook erg complex, en de onderhandelingen erover worden
gevoerd door sterk gespecialiseerde ministeries of instellingen in fora die
vaak volledig los staan van de plaatsen waar over andere internationale
verdragen wordt onderhandeld. De meeste landen geven er bovendien de
voorkeur aan specifieke milieuproblemen steeds apart te behandelen.

De onderzoekers van de Universiteit van de Verenigde Naties kunnen begrip
opbrengen voor de moeilijke omstandigheden waarin het internationale
milieurecht tot stand komt, maar willen toch dat de internationale
gemeenschap nadenkt over manieren om dat wetgevend werk coherenter te maken
en bij alles de overkoepelende doelstelling van duurzame ontwikkeling beter
tot zijn recht te doen komen. Discussiestof levert onder meer het voorstel
van sommige milieugroepen om een Wereldmilieuorganisatie op te richten, als
tegenhanger van de Wereldhandelsorganisatie. Een dergelijke instelling zou
ook een mechanisme kunnen bevatten om milieugeschillen op te lossen. Dat zou
meteen het gebrek aan afdwingbaarheid van veel milieuverdragen helpen
oplossen.