Zoon Mubarak wil Egypte omvormen tot neoliberale modelstaat

In de jaren zestig en zeventig was Egypte onder president Gamal Abdel Nasser
een monument van nationalisme en socialisme. Die erfenis wordt nu steen voor
steen afgebroken, en de architect van de hervorming draait zich al warm in
de coulissen. Gamal Moebarak, de zoon van de huidige president Hosni
Moebarak, verklaarde zonder schroom dat de toekomst van het land in
voorschriften uit Washington ligt.

De koerswijziging heeft in het straatbeeld van Cairo de vorm aangenomen van
de plots alomtegenwoordige parkeermeters. Een privé-bedrijf vraagt het
equivalent van 16 broden voor een uur parkeren, terwijl tien broden
overeenkomen met de dagelijkse consumptie van een doorsnee Egyptisch gezin.
Ook de openbare toiletten zijn niet langer gratis, maar kosten 25 piasters
(vijf broden) per beurt.

Andere hervormingen zijn minder zichtbaar, maar des te ingrijpender. Met de
hulp van het Amerikaanse ontwikkelingsagentschap USAID is sinds deze week
een nieuwe arbeidswet van kracht die het stakingsrecht beperkt en de
werkgever meer controle geeft over ontslagen, lonen en werkuren. De minister
voor huisvesting wil de openbare watermaatschappij, herstructureren, zeg
maar in stukken verdelen en verkopen aan privé-bedrijven.

Verder zijn er plannen voor de privatisering van delen van het onderwijs en
de gezondheidssector. Op vraag van Washington en het IMF treedt de overheid
strenger op tegen illegaal gekopieerde audiotapes, worden invoertarieven
afgebouwd en de wetten over de banksector en de inkomensbelasting
bijgeschaafd.

Zoon Mubarak gaat als hoofd van het invloedrijke politieke comité van de
regerende Nationale Democratischde Partij geregeld zijn licht opsteken aan
de overzijde van de Atlantische Oceaan. In een ophefmakende rede eind mei
voorspelde hij de afschaffing van het gratis onderwijs, de normalisering van
de betrekkingen met Israël en het vrijgeven van de koers van het Egyptische
pond.

Mubarak weet zich omringd door een generatie gelijkgezinde zakenlui. Ahmed
Ezz, die een fortuin verdiende met de uitvoer van staal naar de Verenigde
Staten, is nu hoofd van de begrotingscommissie van het parlement. Hossam
Badrawi, een andere zakenman, leidt de onderwijscommissie. Badrawi wil een
onderwijssysteem op Amerikaanse leest en de tekstboeken zuiveren van
anti-Israëlische en anti-Amerikaanse sentimenten.

De hervormers kunnen hun neoliberale boodschap ongelimiteerd kwijt in de
weinig onafhankelijke pers. De regeringskrant al-Ahram titelde onlangs:
Egypte is een kapitalistische land. Zoals blijkt uit verklaringen van de
regering kan Egypte zijn chronische problemen pas te boven komen wanneer het
evolueert in de richting van een competitieve kapitalistische samenleving.
De auteur van het stuk, Abdul Moneim Saeed, staat aan het hoofd van het
al-Ahram Centre for Strategic Studies, een regeringsgezinde denktank.

Toch zijn er hier en daar nog kritische stemmen. Het enige wat de
economische veranderingen gemeen hebben is dat ze een klasse van zakenlui de
kans geven de nationale rijkdom te plunderen en het land in armoede te
storten, zo schrijft Abdel Halim Quandil, hoofdredacteur van het weekblad
al-Arabi, Onze leiders hebben Egypte herleid tot een postbus voor goede
raad, bevelen en verlanglijstjes uit Washington. Het resultaat is de
vernietiging van de publieke sector, prijsstijgingen en armoede.

In de rangschikking van meest vrije economieën van het Amerikaanse Cato
Institute behaalde Egypte een respectabele 56ste plaats. Het land staat
daarmee op gelijke hoogte met Israël en moet in het Midden-Oosten enkel
Jordanië, Koeweit, Oman en enkele Golfstaten laten voorgaan.