Zuid-Afrika wordt kleine broertje in club van groeilanden

De Zuid-Afrikaanse regering heeft lang gelobbyd om deel uit te kunnen maken van het BRIC-forum. President Jacob Zuma voerde vorig jaar gesprekken met de leiders van de vier grote landen om die inspanningen af te ronden.

Meelopertje

Maar de talrijke tegenstanders zeggen dat Zuid-Afrika hoogstens een meelopertje wordt in het samenwerkingsverband. “Het is vernederend om te moeten lobbyen voor lidmaatschap”, zegt Mzubisi Qobo, het hoofd van het Programma voor Opkomende Machten en Mondiale Uitdagingen van het Zuid-Afrikaanse Instituut voor Internationale Aangelegenheden. “Zuid Afrika zal altijd de tweede viool spelen naast Rusland, Brazilië, China en India.”

Het bruto nationaal product van Zuid-Afrika, ongeveer 285 miljard dollar, bedraagt minder dan een vierde van het bbp van India of Rusland en minder dan een vijfde van dat van Brazilië. Het valt helemaal in het niet bij de 5000 miljard dollar die China in de weegschaal kan leggen. De Zuid-Afrikaanse economische groei van rond de 3 procent blijft ver achter bij de cijfers van 7 tot 10 procent die Brazilië, India en China kunnen voorleggen. Met 50 miljoen inwoners heeft Zuid-Afrika ook een veel kleinere bevolking, waardoor het zelfs op langere termijn nooit een grote markt zal worden zoals de BRIC-landen.

Politieke overwegingen

Andere ontwikkelingslanden als Indonesië, Turkije, Mexico, Zuid-Korea en Nigeria kunnen eigenlijk veel meer aanspraak maken op lidmaatschap van de BRIC-groep. De beslissing om toch voor Zuid-Afrika te kiezen, lijkt vooral ingegeven door politieke overwegingen. “Zuid-Afrika heeft belangrijke bijdragen geleverd in de discussies over mondiaal bestuur en heeft een actieve rol gespeeld bij de heropbouw na conflicten in Afrika. Het land wordt gezien als een oprechte bemiddelaar in internationale relaties”, zegt Qobo.

Een minderheid van de experts vindt het handig van de Zuid-Afrikaanse regering dat ze zich heeft binnengewurmd in de club van de grote landen. “Dit is wat nodig is om Zuid-Afrika op te stuwen tot de eerste liga van de groeilanden”, zegt Martyn Davies, de directeur van de consultant Frontier Advisory Services. Davies vindt ook dat Zuid-Afrika zich niet klein moet voelen – de Zuid-Afrikaanse economie is immers verbonden met die van de 14 overige leden van de Zuidelijk Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap (SADC). “Landen als 
Indonesië, Mexico, Zuid-Korea en Vietnam zijn groter dan Zuid-Afrika, maar ze hebben geen hinterland met 250 miljoen mensen.”

Kuseni Dlamini, de directeur van de Zuid-Afrikaanse verzekeraar Old Mutual, staat ook achter de strategie van de regering. “Dit kan de positionering van Zuid-Afrika in een toenemend geglobaliseerde en competitieve wereld verbeteren. Het lidmaatschap van de BRIC zal investeren aantrekken en marktkansen scheppen voor Zuid-Afrikaanse bedrijven.”

IBSA

De critici vinden dat Zuid-Afrika beter kan inzetten op IBSA, een samenwerkingsverband tussen India, Brazilië en Zuid-Afrika dat al een hele weg heeft afgelegd. “IBSA heeft veel meer inhoud dan BRIC; dat is alleen een club van diplomaten en politici”, zegt Qobo. Verschillende ministeries van de drie IBSA-landen werken samen op het vlak van handel en industrie, wetenschap en technologie, onderwijs en transport. Er zijn ook IBSA-fora van ondernemers, wetenschappers en niet-gouvernementele organisaties.

Volgens Qobo delen de IBSA-landen ook dezelfde waarden en hebben ze een duidelijke agenda afgesproken. De BRIC-landen passen volgens hem minder goed samen.