Het “mediadebat" gaat over méér dan over economie

Een bits debat op De Afspraak, een boze brief van de mediamonopolies, en twee  liberale ministers die hun kans schoon zien om van media nog wat meer markt te maken. Dat is de korte samenvatting van het mediadebat deze week. Gie Goris pleit voor meer maatschappelijke én voor meer journalistieke ambitie.

Russel Davies (CC BY-NC 2.0)

 

De week in medialand: Er komt nog meer concentratie in het medialandschap in Vlaanderen, maar minister Gatz vindt dat geen probleem. Hij maakt zich zorgen over de advertentie-inkomsten die steeds meer naar de grote internatioanle platformspelers zoals Google en Facebook gaan. Wouter Verschelden vindt die concentratie wel een probleem en klaagt meteen de grote overheidssteun voor de grote kranten- en tijdschriften (via postbedelingssteun) aan. Daar is de minister het mee eens, want het is zijn bevoegdheid niet. Verscheldens pleidooi om dat geld te investeren in sterke journalistiek valt op een koude steen bij de minister, en wordt door de VRT ook weggefilterd uit de vervolgstukken. Vervolgens laat Gatz’ partijgenoot De Croo vanuit de federale regering weten dat die distributiestaatssteun voor hem niet meer hoeft na het aflopen van de huidige overeenkomst met BPost. Ook bij hem: geen woord over steun voor journalistiek.

Iedereen aan de liberale kant van het spectrum is het erover eens dat media een louter economische activiteit zijn 

Conclusie: iedereen aan de liberale kant van het spectrum is het erover eens dat media een louter economische activiteit zijn die best aan de volledig vrije markt -in casu een bijna duopolie, en dus allesbehalve vrij- wordt overgelaten, en dat journalistiek aan zijn lot overgelaten kan worden. En meteen is duidelijk waar een volgende regering 200 miljoen gaat besparen zonder de samenleving één gram beter te maken. Ik ben het daar niet mee eens.

Voor alle duidelijkheid: ik onderschrijf wel de kritiek op de eenzijdige overheidssteun voor de grote mediamonopolies, maar ik ben niet tegen overheidssteun voor media en zeker niet als die op de journalistieke kernactiviteit van de media gericht wordt. De kritiek die we vanuit Media.21 (de koepel van online nieuwsinitiatieven zoals MO*, Apache, Newsmonkey, DeWereldMorgen, Doorbraak, CharlieMag, StampMedia en Rekto:Verso) hebben, heeft net te maken met de verstoring van de “mediamarkt” door alleen de grote uitgevers te versterken, terwijl kleine, innovatieve en meer uitdrukkelijk op journalistiek gerichte spelers het moeten redden met een mediaprojectje hier of een schnabbel daar.

Wat in het “debat” niet naar voren komt, is dat er buiten het economisme van de liberale redenering ook maatschappelijke belangen in het spel zijn. Volgens Nobelprijswinnaar Amartya Sen zijn media essentieel voor democratie en geluk in de samenleving, onder andere omdat ze concrete –en vaak anders onbelichte- informatie over de wereld waarin we leven toevoegen. Ze zouden bovendien een beschermende functie ‘kunnen hebben door vergeten en achtergebleven groepen een stem te geven’. Dat klinkt mooier dan wat de dagelijkse media-realiteit ons toont. Des te meer reden om er vanuit het beleid mee voor te zorgen dat er een pluriform landschap blijft bestaan dat innovatief inzet op de maatschappelijke functie van media.

In 1787 schreef Thomas Jefferson, een van de Founding Fathers van de VS: ‘Als ik zou moeten kiezen tussen een regering zonder kranten of kranten zonder regering, dan zou ik geen moment mogen aarzelen om het tweede te kiezen –maar dat betekent wel dat iedereen die kranten zou moeten ontvangen en in staat zou moeten zijn ze te lezen.’ Het mag wel duidelijk zijn dat Jeffersons verwijzing naar kranten vandaag met heel wat andere media uitgebreid moet worden, maar de basisstelling blijft: zonder informatieve media, geen representatieve regering. En zonder een beleid dat zorgt voor bestaan van degelijke media en voor toegankelijkheid van hun informatie voor een breed publiek, dreigt de informatiekloof te groeien en daardoor dreigt de democratische functie van media ondergraven te worden.

Het is gemakzuchtig om dit debat aan te grijpen om verder te kunnen besparen op overheidsuitgaven voor de media

Het is, met andere woorden, gemakzuchtig van de liberale ministers Gatz en De Croo om dit debat aan te grijpen om verder te kunnen besparen op overheidsuitgaven voor de media. Als ze echt aan politiek willen doen, dan zouden ze het aangrijpen om een assertief mediabeleid voor te stellen  waarin professionele journalistiek centraal staat en waarin het geheel aan uitgaven en gemiste inkomsten dat nu ten goede komt aan de monopolies ingezet zou worden om in Vlaanderen en in België een journalistiek ecosysteem uit te bouwen dat de democratie zuurstof geeft, de burgers krachtiger maakt en, inderdaad, de giftige oligopolies van Facebook en Google ook inhoudelijk van antwoord kan dienen.

Vanuit de overtuiging dat media een essentiële maatschappelijke rol te spelen hebben, pleitten we vanuit Media.21 trouwens voor een gulle overheid ten opzichte van de openbare omroep -waarbij we tegelijk vroegen aan de VRT om een gulle media-organisatie te zijn ten opzichte van het bredere medialandschap in Vlaanderen. De mediamonopolies zien dat anders, dat bleek nogmaals tijdens een discussie in het Vlaams Parlement deze week.

De monopolies schreven een brief waarin ze klagen over de hoeveelheid tekst op VRTNWS, waarop de minister en de meerderheid aan de VRT lieten weten dat ze die klacht ernstig moesten nemen. In een democratie zou je verwachten dat de politiek de lijnen uitzet en dan vraagt aan zowel de privéspelers als de openbare spelers om die keuzes te respecteren. ‘Het heeft geen zin te investeren in een omroep en die dan de handen op de rug te binden om er toch maar voor te zorgen dat hij niet succesvol zou zijn. De angst bij sommige commerciële spelers dat de publieke omroep hen daardoor uit de markt zou concurreren, lijkt ons eerder te wijzen op een gebrek aan eigen durf en ambitie’, stelden we eind 2015 tijdens de hoorzitting in het Vlaams Parlement ter voorbereiding van de nieuwe beheersovereenkomst. Het pleidooi viel in dovemansoren bij de minister, en zelfs de VRT zelf berichtte, op basis van een Belga-bericht, alleen over de kritiek en de eisen van de mediamonopolies.

Het mediadebat in Vlaanderen wordt op die manier altijd versmald tot een economisch debat, waarbij de redacties niet of nauwelijks betrokken zijn en waarbij de maatschappelijke rol van media niet ter sprake komt

Het mediadebat in Vlaanderen wordt op die manier altijd versmald tot een economisch debat, waarbij de redacties niet of nauwelijks betrokken zijn en waarbij de maatschappelijke rol van media niet ter sprake komt. Concurrentie wordt gezien als de enige dynamiek die voor kwaliteit zal zorgen en ook dat wordt louter economisch ingevuld -waardoor ook redacties steeds meer gedwongen worden om andere journalisten en hun werk te behandelen als concurrenten in een zero-sum game. Informatie moet exclusief gegeven worden of ze wordt niet gebruikt. Interviews moeten exclusief zijn of ze gaan niet door.

Het is een logica die steeds sterker lijkt te worden en die journalisten ontslaat van de voornaamste concurrentie die ze zouden moeten nastreven: de ambitie om kwalitatief de beste te zijn, voor meer maatschappelijke meerwaarde te zorgen. Dat soort concurrentie wordt vandaag eerder afgeremd door de markt dan gestimuleerd. Daar ligt dan ook de opdracht van een echt mediabeleid. En laat dan de overheidsmiddelen ook maar ten goede komen van commerciële spelers, klein of groot, maar ook van dissidente media, links of rechts, en zeker ook van online media die de nieuwe generaties bereiken en vormen voor de politiek van morgen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2770   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2770  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.