Ieder zijn zwembad in de sojawoestijn

Luc Van Krunkelsven trekt voor de vzw Wervel opnieuw naar Brazilië. Tijdens de landing in de hoofdstad Brasília ziet hij in de rijkere wijken waar hij over vliegt het ene privézwembad naast het andere. ‘Toch bijzonder om te zien hier in de Cerrado, waar de watervoorziening jaar na jaar problematischer wordt.’

Ik reis nu voor de 25ste keer naar Brazilië. Misschien de laatste keer? Wie weet hoe het leven verloopt?

Ik reis vooral per bus, maar voor extreem grote afstanden neem ik twee keer een vliegtuig. Kwestie van mijn ecologische voetafdruk in het oog te houden. Heen- en terugreis over de oceaan gebeuren uiteraard ook per vliegtuig. Een maand meereizen met een sojaschip is mij nog niet gegeven.

Zo landden we eind vorige maand in Brasília. Brasília, de droom van het begin van de jaren 60 van de vorige eeuw. Een droom waarin geen plaats was voor armoede en arme mensen. Dat blijkt ondertussen sterk veranderd. We scheren over arme wijken van de voorsteden en dan plots over een rijkere wijk met ieder zijn zwembad. Hetzelfde zag ik ooit bij aankomst in Recife, in het droge noordoosten.

Toch bijzonder om te zien hier in de Cerrado, waar de watervoorziening jaar na jaar problematischer wordt, al heb je ondergronds een immense zee. De ‘Acuífero Guarani’ is zo een van die waterlagen, gevormd dankzij de grassen en struiken met hun diepe wortels en de bomen natuurlijk: meer dan 45 miljoen jaar lang sijpelde water door naar de diepere grondlagen. De belangrijkste rivieren van Brazilië ontspringen hier in de buurt van Brasília. In de geteisterde Cerrado, het hart van Brazilië.

Armoede is geglobaliseerd en de kloof tussen arm en rijk neemt toe, zeker na vier jaar presidentschap van Jair Messias Bolsonaro.

In Brasília neem ik een bus naar Oca do Sol, een centrum waar heel wat Cerradoprojecten gecoördineerd worden, o.a. over het beschermen van de bedreigde waterbronnen. Onderweg zien we mensen aan de rode lichten bedelen, zoals we in Brussel gewoon zijn. Armoede is geglobaliseerd en de kloof tussen arm en rijk neemt toe, zeker na vier jaar presidentschap van Jair Messias Bolsonaro.

Bussen rijden af en aan, gevoed door biodiesel. Die heeft weinig met ‘bio’ te maken, maar komt voort uit de uitgestrekte, met gif bespoten sojavelden. Sojawoestijnen. Meestal met gif dat in Europa geproduceerd wordt: Bayer, BASF, Syngenta. Biodiesel is een bijproduct van soja (540 liter per hectare). Een bijproduct, omdat soja in Brazilië op de eerste plaats geteeld wordt voor veevoer voor Europa en China.

Onderweg worden we voorbijgestoken door een fazendeiro in een 4x4. Achteraan twee vignetten, opgeluisterd met de beeltenis van Bolsonaro en de slogan ‘Brasil para os Brasileiros’ (‘Brazilië voor de Brazilianen’). Ja, de extreemrechtse president wordt nog altijd gesteund door het leger, de agrobusiness en de evangelische kerken. Het zal dus spannend worden bij de verkiezingen in oktober 2022.

Aan de twee tankstations die we passeren staan lange rijen wachtenden, te vergelijken met de files in Groot-Brittannië tijdens de Brexit. Ondanks de oplopende prijzen blijven de Brazilianen vlotjes rondtuffen met hun auto. En ook hier geldt het recht van de sterkste merk ik. Terwijl anderen geduldig in de rij staan, steekt een 4x4 voorbij en eist vooraan zijn plaats op.

Ieder zijn zwembad, ieder zijn auto. Alleszins voor de hogere klassen, die het zich kunnen permitteren.