Verbindingen tussen Turkije en Israël lopen via Amerikaanse politieke elite

Nu de Turkse bankier Mehmet Hakan Atilla in New York schuldig is bevonden aan het ontduiken van de boycot tegen Iran, is het wachten op april wanneer de straf tegen hem bepaald zal worden. Die pauze biedt de gelegenheid om achtergronden te beschouwen rond deze spraakmakende zaak.

Een betrekkelijke pauze overigens, want er speelt momenteel wel degelijk het een en ander rond Atilla. Zijn advocaten zagen er recentelijk namelijk van af om een nieuw verzoek aangaande vrijspraak voor hun cliënt in te dienen. In plaats daarvan verzocht de verdediging rechter Richard M.Berman een soortgelijk verzoek van 15 december 2017 opnieuw in overweging te nemen. Berman besloot voor 6 februari a.s. tot een zitting, om zich er van te verzekeren of Atilla willens en wetens heeft afgezien van een nieuw verzoek omtrent vrijspraak.

Verder kunnen de Amerikaanse autoriteiten in de tussenliggende tijd besluiten om de Turkse banken, waaronder Halkbank, een sanctie op te leggen vanwege hun rol bij het ontduiken van de Boycot tegen Iran, maar dat zou ook nog even kunnen duren.

Slaapverwekkend

We gaan vooralsnog terug naar eind vorig jaar. Op de derde dag waarop Zarrab zijn verklaringen aflegde gaven de Amerikaanse aanklagers hem de gelegenheid om in detail uit te leggen hoe hij, nadat de VS de aankoop van Iraanse olie met goud hadden verboden, overging op voedseltransporten naar Iran, om het vermogen van dat land in Turkije wit te wassen. Voedseltransporten die alleen op papier bestonden. Bij dit staaltje fraude werd niet erg voorzichtig gedaan. Zo sloeg een bank alarm toen op een vrachtbrief graan uit Dubai stond vermeld, wat verdacht overkwam aangezien Dubai geen graan produceert.

Erg enerverend werd het die dag niet in de rechtszaal, bij vlagen was het zelfs slaapverwekkend. Letterlijk, want een van de juryleden kon zijn ogen niet openhouden, wat rechter Richard M. Berman deed besluiten hem te vervangen.

De rechtbankjournalisten leken ook een beetje in te dommelen, maar ze schrokken wakker toen een bericht tot de rechtszaal doordrong over Michael Flynn, de voormalige veiligheidsadviseur van president Donald Trump, die al na drie weken tot ontslag moest nemen omdat hij loog over zijn contacten met de Russische ambassadeur in de VS, Sergey Kislyak. Deze contacten droegen bij aan de beslissing tot een onderzoek omtrent de Russian Connection rond Trump, waarover voormalig FBI-directeur Robert Mueller de leiding kreeg.

Het nieuws over Flynn op de derde dag van Zarrabs verklaringen was dat hij mee wilde werken aan Muellers onderzoek. Hoewel dat insloeg als een bom, was het voor insiders geen verrassing, want zij namen al maanden aan dat Flynn in onderhandeling was met de FBI over medewerking in ruil voor strafvermindering.

Nederzettingenbeleid

Een stuk sensationeler was dat zich dezelfde dag een nieuwe getuige meldde die wist dat Trumps schoonzoon, Jared Kushner, opdracht aan Flynn gaf om contact op te nemen met ambassadeur Kislyak. Vooral Kushners kennelijke beweegreden zorgde voor een nieuw aspect.

Eerder werd aangenomen dat Flynn met Kislyak sprak over de Amerikaanse boycot van Rusland en de verkiezingscampagne van Trump, maar nu ging het opeens om Israël. De aanleiding bevond zich in de beslissing van Trumps voorganger, Barack Obama, om de Amerikaanse ambassadeur bij de VN opdracht te geven om zich van stemming te onthouden over een resolutie omtrent het  Israëlische nederzettingenbeleid.

Doorgaans stemmen de VS resoluties tegen Israël weg met een veto, maar daar werd deze keer een uitzondering op gemaakt. Duidelijk een ‘afscheidscadeautje’ van Obama, die tijdens zijn presidentschap slecht door een deur kon met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu.

Flynn moest de Russische ambassadeur er naar verluidt toe bewegen om de stemming te vertragen tot Trump president was geworden en hij de instructie aan de Amerikaanse VN-ambassadeur terug kon draaien. Een heikel thema, want Trump was op dat moment nog president en geen Amerikaans burger heeft het recht om in te grijpen binnen het presidentiële beleid. Ook een president elect niet.

Turkish Connection

Mueller onderzoekt niet alleen de Russian Connection van het Witte Huis, maar ook de contacten van Flynn met vertegenwoordigers van de Turkse regering. Ook daar zien we Israël opduiken.

Flynn ontving $530.000 van de Turks-Nederlandse zakenman Ekim Alptekin om in de VS een lobby te beginnen tegen Fethullah Gülen, de in de VS woonachtige imam die in Turkije vrijwel alom verantwoordelijk wordt gehouden voor de couppoging van 15 juli 2016. De door Alptekin geïnitieerde lobby moest tot uitlevering van Gülen aan Turkije leiden.

Flynn ontmoette in dit kader de Turkse ministers Cavusoglu en Albayrak. Laatstgenoemde is niet alleen de schoonzoon van president Erdogan, maar zat ook in de directie van Aktif-bank, toen die deel uitmaakte van de door Zarrab aangelegde constructie om de boycot tegen Iran te ontduiken.

Mueller constateerde echter dat Flynn niet alleen met Cavusoglu, Albayrak en Alptekin sprak over de uitlevering van Gülen, maar ook over middelen waarmee het proces rond Zarrab kon worden beëindigd. Mueller toonde zich daarop erg ‘geïnteresseerd’ in Zarrab.

Mueller constateerde echter dat Flynn niet alleen met Cavusoglu, Albayrak en Alptekin sprak over de uitlevering van Gülen (of volgens voormalig CIA-directeur James Woolsey zelfs de ontvoering van de controversiële imam), maar ook over middelen waarmee het proces rond Zarrab kon worden beëindigd. Mueller toonde zich daarop erg ‘geïnteresseerd’ in Zarrab.

Niet uitgesloten dat we meer over het gespreksonderwerp Zarrab tussen Cavusoglu, Albayrak, Flynn en Alptekin zullen horen, want rechter Berman heeft alle partijen gesommeerd informatie te verstrekken over contacten omtrent Zarrab tussen de regeringen van de VS en Turkije.

Mueller toonde zich niet minder geïnteresseerd in Alptekin en liet hem in september 2017 een dagvaarding sturen over een af te leggen verklaring. Alptekin gaf daar gehoor aan, maar Mueller geloofde geen woord van wat de Turks-Nederlandse zakenman verklaarde. Dat maakte Alptekins positie in de VS er niet eenvoudiger op. Aldus werden in ieder geval berichten geïnterpreteerd waarin hij voornemens was zijn voorzitterschap over de Turks-Amerikaanse handelsorganisatie TAIK op te geven. Ondertussen is Alptekin inderdaad  vervangen als voorzitter van TAIK. 

Ratio

De kernvraag rond Alptekin is nog altijd wiens belangen hij in de eerste plaats vertegenwoordigd. Met andere woorden, waar kwamen die 530.000 dollars voor Flynn vandaan? De Amerikaanse media menen alom dat de Turkse regering dat bedrag afdroeg en Mueller lijkt die mening eveneens te zijn toegedaan. Alptekin blijft bij hoog en bij laag volhouden dat hij het geld voor Flynn, uit patriottische overwegingen, uit eigen zak betaalde. Eerder noemde hij echter de Israëlische energieonderneming Ratio als (gedeeltelijke) bron van het geld. Ratio ontkende, maar foto’s op de Amerikaanse website Buzzfeed onderstreepten een relatie tussen Alptekin en Ratio.

 

Bij Ratio komen we overigens een bekende uit de Amerikaanse politiek tegen: George Papadopoulos, de voormalige campagneadviseur van Trump die evenals Flynn tegen de lamp liep vanwege contacten met Russen. Papadopoulos maakte tijdens een conferentie over gaswinning door Israël deel uit van een panel waarin ook Ratio-CEO Yigal Landau zat. Verder zijn in de Israëlische media interessante publicaties verschenen over Ratio. Maar dat terzijde, omdat ze los lijken te staan van Alptekin, Flynn of Papadopoulos.

Hoe dan ook, Israël duikt dus op twee punten op aangaande Flynn, via Kushner en via Alptekin. Het toeval wil dat we de zionistische staat ook bij de Zarrab-zaak tegenkomen.

Aanslag in Istanbul

Dat laatste begon al op 19 maart 2016, de dag waarop Zarrab in de VS werd aangehouden. Eerder op dezelfde dag werd in Istanbuls Istiklal-winkelstraat een aan de Islamitische Staat toegeschreven aanslag gepleegd. Met als ironisch toeval een bijzondere combinatie van slachtoffers: drie Israëliërs en een Iraniër. Zowel in Israël als Turkije werd tegengesproken dat het om een gerichte aanslag ging. Het incident vormde echter een belangrijke fase in de betrekkingen tussen beide landen.

In de eerste jaren waarin Erdogans Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) aan het roer stond in Ankara waren de betrekkingen tussen Israël en  Turkije nog goed. Naar aanleiding van het incident met het Turkse passagiersschip Mavi Marmara kwamen de Israëlisch-Turkse betrekkingen echter op het laagst mogelijke pitje terecht. Daarmee werd in feite ook het conflict ingeluid tussen Erdogan en Gülen. De imam had goede betrekkingen met Israël, en behield die na het ontstaan van zijn conflict met Erdogan. Gülen sprak zich scherp uit over Erdogans reactie ten aanzien van Israël. Het was de eerste rimpeling in een eerder gesmeerd lopende samenwerking, die uiteindelijke in een totale oorlog zou ontaarden.

In 2015 verschenen voor het eerst geruchten over onderhandelingen tussen Israël en Turkije, met als uitgangspunt het bijleggen van het conflict moesten leiden. Pas na de aanslag in Istanbul op 19 maart 2016, leek de toenadering echter in een stroomversnelling terecht te komen. Zo verscheen daags erna voor het eerst sinds jaren weer een Israëlische diplomaat in Turkije.

Israëlisch aardgas

Drie maanden later was het einde van het conflict tussen Israël en Turkije officieel beklonken, wat nagenoeg samenviel met de couppoging in Turkije van 15 juli 2016. De inzet bij het herstel van de betrekkingen leek vooral te bestaan uit een plan om via Turkije Israëlisch aardgas naar Europa te transporteren, een concept waar de Turkse Nederlander Ekim Alptekin via zijn contacten met de Israëlische energieonderneming Ratio middenin leek te zitten. Het voorgenomen project had een stevige impuls voor de Turkse economie kunnen vormen, maar er is ondertussen een volledig stilte over ontstaan.

Erdogan greep echter niet terug op zijn eerdere retoriek ten aanzien van Israël, al keerde hij zich wel tegen het voornemen van Trump om de Amerikaanse ambassade in Israël naar Jeruzalem te verplaatsen.

Over het proces dat tot een volledig herstel van de betrekkingen tussen beide landen moest leiden is het al even stil geworden. Erdogan greep echter niet terug op zijn eerdere retoriek ten aanzien van Israël, al keerde hij zich wel tegen het voornemen van Trump om de Amerikaanse ambassade in Israël naar Jeruzalem te verplaatsen.

Aangezien veel regeringen daar negatief op reageerden kon Ankara wat dat betreft echter sowieso niet achterblijven. Dat was onvergeeflijk geweest in de ogen van Erdogans meest conservatieve stemmers. Die hadden het er eerder al erg moeilijk mee dat de banden met Israël hersteld werden.

Ondertussen waren verwijzingen naar Israël zichtbaar in het proces te New York waarbinnen Zarrab van hoofdverdachte tot kroongetuige transformeerde.  

Benjamin Brafman

Een van de meest in het oog springende verwijzingen is Zarrabs advocaat, Benjamin Brafman, die bekend staat als een uitgesproken pleitbezorger van dat land. Veelzeggend was dat hij in 2014 de toch bepaald niet anti-Israëlische media in de VS beschuldigde van ‘intellectuele oneerlijkheid’ omtrent het conflict tussen Israël en Hamas.

Wat betreft Zarrab is het denkbaar dat een advocaat met een pro-Israëlische oriëntatie voordelig uitpakt, maar vanuit Brafmans persoonlijke perspectief blijft het frappant dat hij de verdediging op zich nam van een uit Iran afkomstige Turk die zich inspande om de Amerikaanse boycot tegen Iran te ontwijken, trouw zwoor aan de in Israël zeer gehate Iraanse oud-president Ahmedinejad en het regime in Teheran een ‘economische jihad’ beloofde.

Nu zal Zarrab niet op pro deo basis door Brafman verdedigd worden, maar om rijke cliënten zit laatstgenoemde niet verlegen. Eerder verdedigde hij zanger Michael Jackson en voormalig IMF-baas Dominique Strauss-Kahn. Vorig jaar nam hij de verdediging op zich van de zwaar omstreden farmaceut Martin Shkreli en onlangs nam de filmproducent Harvey ‘me too’ Weinstein hem nog als advocaat in dienst. Brafman heeft Zarrab dus echt niet nodig om rond te komen.

Charles Kushner

Er valt meer te zeggen over Brafman. Zo is hij naar eigen zeggen bevriend met Trumps schoonzoon Jared Kushner. Bij welke gelegenheid die twee elkaar leerden kennen is onduidelijk, maar vast staat dat Brafman de verdediging voerde voor Jareds vader, Charles Kushner, toen die vervolgd werd wegens illegale financiering van verkiezingscampagnes en belastingontduiking.

Jared Kushner is aangesloten bij Chabad, een orthodox Joodse organisatie die zich ten doel stelt seculiere Joden tot het geloof terug te brengen.

Dezelfde Charles Kushner is een persoonlijke vriend van Netanyahu, wat helpt te verklaren waarom de jonge Jared ooit zijn bed afstond aan de Israëlische premier en in een kelder ging slapen.

Jared Kushner is aangesloten bij Chabad, een orthodox Joodse organisatie die zich ten doel stelt seculiere Joden tot het geloof terug te brengen. In tegenstelling tot veel andere orthodoxe Joodse stromingen staat Chabad positief tegenover Israël en de zionistische ideologie.

Tegelijkertijd schroomt Chabad er niet voor om zich met uiterst dubieuze figuren te associëren.

Lev Leviev

Volgens een op het 10 mei 2017 uitgezonden aflevering van het Nederlandse Tv-programma Zembla ging Trump een miljoendeal aan met Lev Leviev, een diamanthandelaar die zijn fortuin deels vergaarde via handel in bloeddiamanten.

Leviev behoort eveneens tot Chabad en draagt Israël evenals Brafman en de familie Kushner een warm hart toe. Zoals Charles Kushner financiert hij Israëlische kolonisten, waardoor het niet zal verrassen dat hij ook bevriend is met Netanyahu.

Leviev noemt Wladimir Poetin een vriend. Niet zo vreemd, want de Russische president kent eveneens nauwe banden met Chabad. Poetin benoemde Chabad-rabbijn Beral Lazar tot opperrabbijn van Rusland. ‘Poetins rabbi’ heette Lazar voortaan.

Felix Sater

Een ander toeval wil dat Zarrabs advocaat Brafman zo nu en dan een lezing houdt bij vestigingen van Chabad in de VS. Het is een kleine wereld, want wie we eveneens bij Chabad tegenkomen is de in Rusland geboren Felix Sater, die zich in 1991 een reputatie van gewelddadigheid verwierf toen hij iemand een gebroken glas in het gezicht duwde. Sater zat daar vijftien maanden voor in een  gevangenis. Zeven jaar later kon hij aan een veroordeling wegens betrokkenheid bij aandelenhandel door de Russische maffia ontkomen door informant van de FBI te worden. Later werd Sater bekend als partner in Trumps onroerend goedprojecten, wat verklaart alles bij elkaar opgeteld verklaart waarom Robert Mueller ook in hem interesse heeft.

Sater behoort tot de Port Washington-afdeling van Chabad, waar hij in 2014 tot ‘man of the year’ werd verklaard door rabbijn Shalom M. Paltiel. Laatstgenoemde liet zich bij gelegenheid ontvallen dat hij ‘Putins rabbi’ Beral Lazar als zijn ‘vriend en mentor ‘beschouwt.

In het vorig jaar op MO* verschenen artikel Het spoor van Reza Zarrab leidt ook naar Trump, werd Sater genoemd als de rechterhand van een andere zakenpartner van Trump: Tefvik Arif (wat hier onvermeld bleef is dat Sater adviseur is van de Turkse hoteleigenaar, en bekende van Erdogan, Fettah Tamince). Hoewel Arif geen Joodse achtergrond heeft, noemt Chabad Port-Washington hem als donateur.

De mediaonderneming Politico beschreef de banden tussen Sater, Trump en Chabad. Met een weinig verrassende reactie van Chabad. Wat Politico schreef noemde Chabad ‘reminiscent of the age old anti-Semitic stereotyping that the Jews somehow control everything.’

Chuck Shumer

Wie hier evenmin onvermeld mag blijven is U.S. Senator Chuck Shumer, de voormalige werkgever van Preet Bharara, die voordat hij door Trump werd ontslagen als aanklager optrad in het Zarrab-proces. Met Erdogan sympathiserende media wrongen zich in bochten om Bharara via Shumer aan de Gülen-beweging te verbinden. Met als argument onder andere dat de senator acte de présence gaf tijdens door de Gülen-beweging georganiseerde bijeenkomsten in de VS.

Het is eenvoudiger om Shumer aan Israël te koppelen, want hij is zo ongeveer de meest gepassioneerde pleitbezorger van dat land in de Amerikaanse politiek. Zijn warme gevoelens voor Israël gaan niet minder ver dan die Brafman. Dat maakte Shumer onder andere duidelijk door zich als enige binnen de Democratische Partij tegen de door Barack Obama met Iran overeengekomen nucleaire deal uit te spreken.

Toen vorig jaar in Israël een tekst opdook van de in 1994 overleden Chabad-leider Menachem Mendel Schneerson - die door veel volgelingen als de Joodse Messias werd beschouwd - vierde Shumer dat feit samen met een groep Chabad-rabbijnen.  Nogmaals, het is een kleine wereld.

Foundation for Defense of Democracies

Een andere link met Israël ontstond tijdens het proces rond Zarrab toen justitie de aan de Foundation for Defense of Democracies (FDD) verbonden Mark Dubowitz en Jonathan Schanzer opriep als getuigendeskundigen aangaande de boycot tegen Iran.

Veel waarnemers van het proces vonden dat de normaalste zaak van de wereld, omdat Dubowitz en Schanzer specialisten zijn aangaande de boycotmaatregel die Iran door de VS kreeg opgelegd. Toegegeven dat zijn ze, maar wel vanuit een specifiek perspectief: dat van Israël. De fondsen die de FDD ontvangt van de zeer pro-Israëlische miljardair Sheldon Adelson, de eigenaar van de Netanyahu-gezinde Israëlische krant Israel Hayom, spreken wat dat betreft boekdelen.

Hadden dezelfde waarnemers van het proces ook zo laconiek gereageerd in het (hypothetische) geval waarin de aanklager in de VS een beroep had gedaan op een deskundige ten aanzien van de boycot tegen Iran uit bijvoorbeeld Qatar?

Ankara sloeg terug door een arrestatiebevel uit te laten vaardigen tegen een Turkse medewerker van de FDD, het voormalige parlementslid namens de Republikeinse Volkspartij (CHP) Aykan Erdemir. Kort daarna werd beslag gelegd op diens bezittingen in Turkije. Dat geschiedde in dezelfde week waarin in Turkije de bezittingen van Zarrab werden geconfisqueerd. De connectie met Israël werd daarbij genoemd door Erdogan-gezinde media, maar een bijzonder punt werd er niet van gemaakt. Zoals daar van geen enkele verwijzing naar Israël in het proces rond Zarrab een bijzonder punt wordt gemaakt.

Geen conclusie

Het zou de schrijver van dit artikel verweten kunnen worden dat hij aan tunnelvisie lijdt, omdat hij alleen verbindingen met Israël benoemd, terwijl die ook met andere landen gelegd kunnen worden. Voor dat laatste valt iets te zeggen. Zo is er het opmerkelijke feit dat twee bij het Zarrab-proces betrokken aanklagers hun roots in India hebben. Dat laatste kreeg een speciaal tintje toen Zarrab tijdens het proces verklaarde een vergeefse poging te hebben gedaan om ook banken in India voor zijn karretje te spannen.

Geen land zegt zich nu eenmaal sterker bedreigd te voelen door Iran dan Israël en dat maakt de verbindingen tussen dat land en het Zarrab-proces met name bijzonder.

India, of eventuele andere landen waarmee opvallende verbindingen kunnen worden geconstateerd, liepen echter niet voorop in de lobby om Iran onder een boycot te laten vallen. Geen land zegt zich nu eenmaal sterker bedreigd te voelen door Iran dan Israël en dat maakt de verbindingen tussen dat land en het Zarrab-proces met name bijzonder.

Toch zal aan de in dit artikel genoemde feiten geen conclusie worden verbonden, want dan zou het al snel neerkomen op een samenzweringstheorie. Gezien de tegenstrijdigheden (bijvoorbeeld omdat verwijzingen naar Israël bij het Zarrab-proces zowel bij justitie als bij de verdediging herkenbaar zijn) zou het overigens nog niet eens zo  eenvoudig zijn om hier een complotverhaal uit de destilleren. Mogelijk bevindt zich hier ook de reden waarom de AKP-media, die vaak niet terugschrikken voor een samenzweringstheorie - wat gezien de goede betrekkingen tussen Gülen en Israël voor de hand had gelegen - daar in dit geval van afzagen.

Dat laatste zou ook een andere reden kunnen hebben, want het valt niet geheel uit te sluiten dat Erdogan nog altijd hoopt op een energieovereenkomst met Israël en dat hij de regering van dit land daarom niet al te zeer tegemoet wil treden. Er is over deze voorgenomen samenwerking tussen Turkije en Israël weliswaar al een tijd geen nieuws verschenen, maar achter de schermen kan er nog steeds over gepraat worden.        

Hoe dan ook, in het oog springende feiten mogen niet onbenoemd blijven, ook als de mainstream media wat dat betreft in gebreke blijven. Ze kunnen op een later tijdstip een rol gaan spelen, in wat voor context dan ook. Zo gaat het immers vaker. Wie kon bijvoorbeeld een half jaar geleden bevroeden dat de kwesties rond Flynn/Alptekin en Zarrab elkaar op een zeker moment zouden kruisen?