Gevangen in kleine appartementen, zonder vrienden, zonder uitlaatklep

Kinderen met een kwetsbare achtergrond zijn bij de grootste slachtoffers van corona

© Raisa Vandamme

Beeld gemaakt tijdens een kunstatelier met Brusselse jongeren in co-creatie met fotografe Raisa Vandamme, ondersteund door MUS-E Belgium

Theatermaker en -docente Noëmi Degrauwe maakt zich zorgen over de emotionele staat van kwetsbare kinderen in deze periode van lockdown. Zeker voor jongeren die in normale omstandigheden al niet echt functioneren, is deze periode een levende hel.

Op zo’n honderd leerlingen zijn er altijd een paar die echt disfunctioneren. Waar je moeilijk van begrijpt waarom. Zoals Gabriel. Waarom hij steeds begint te roepen als je gewoon vraagt om te luisteren. Waarom hij dan nog eens rechtstaat en begint rond te lopen als iedereen net zit. Waarom een gesprek niet mogelijk lijkt te zijn, de basishouding is.

Regels en afspraken lijken niet in te slijten, zelfs als je ze maandenlang consequent en correct toepast. Met afstandsonderwijs omwille van de lockdown verlies je als leraar en begeleider helemaal de laatste snipper voeling die je met zulke leerlingen had.

Het gekste is dat zulk gedrag er in de klas enkel op lijkt gericht te zijn om grenzen af te tasten en uit te dagen, maar wanneer je krachtig of corrigerend reageert, of de structuur en veiligheid tracht te bieden die dit soort kinderen eigenlijk nodig hebben, het hek helemaal van de dam is en het gedrag nog problematischer wordt.

Een kind waar boosheid langs glijdt, is waarschijnlijk erger gewoon. Vermoedelijk thuis.

Over die gevallen heb ik het, waar een ‘drie waarschuwingen en dan aan de kant’ een rood doek lijkt te zijn om er vol in te gaan.

De leerling die het als een persoonlijke queeste lijkt te hebben opgevat om jou op de kast te krijgen. En maar keet schoppen en negatieve aandacht vragen en eigenlijk voorkomen dat we iets kunnen doen waar we samen vertrouwen en plezier zouden kunnen mee opbouwen. Ik zie ze, dit soort kinderen die lachen of terugbrullen als de leraar brult en ik vind het zo gek, maar een kind waar boosheid langs glijdt, is waarschijnlijk erger gewoon. Vermoedelijk thuis.

Het gevoel van eenzaamheid en gevaar zit zo in hun systeem, dat ze zich overal gedragen alsof elk moment de bom kan ontploffen. Ze zijn niet gewoon aan veiligheid en emotionele geborgenheid.

Alles valt te herleiden tot het ontbreken van een basisvertrouwen, iets belangrijks dat er niet is. Met een verstoorde emotionele binnenwereld en probleemgedrag als gevolg. Toen ik in de klas voor het eerst een greintje inzet zag, maakte ik een compliment. ‘Goed gedaan, Gabriel’. Terwijl de rest van de groep reeds met veel kleur, ook geroezemoes maar wel geïnspireerd, al een hele verbeeldingswereld op papier had gezet. Nadat hij weer eerst tien minuten heeft staan roepen dat de opdracht idioot is en hij er zeker niet aan zou beginnen, vijf rondjes door de klas heeft gelopen, een blad bijna verscheurd. Zijn vrienden die met veel moeite wel aan het werk zijn gegaan lastig heeft gevallen.

Deze keer ben ik niet boos geworden, heb hem niet weg gestuurd en probeer ik zijn omgeving te masseren. Ik laat de banken staan om de vertrouwde klasstructuur niet te veel te verstoren, normaal gaan ze tijdens een theaterles als eerste aan de kant. Ik probeer zijn vrienden te motiveren om wel te blijven voortdoen, zodat het de groepssfeer niet kan bepalen of domineren. In de hoop dat het zijn pogingen tot rebellie zal laten doodbloeden.

Wanneer er dan toch na drie kwartier die eerste streep op het blad verschijnt en twijfel al meteen toeslaat, moet ik hem tegenhouden om er geen kruis door te zetten. Gezucht en gekreun.

‘Goed gedaan Gabriël!’
‘Goed gedaan? Dat zeg je tegen kleuters!’
‘Nee, complimenten zijn er voor iedereen.’

Later zie ik hem met het blad bij de vuilnisbak staan.

Bij haast alle kinderen met problematisch gedrag die ik de voorbije jaren langs zag komen, was dat het gevolg van een moeilijke of onveilige thuissituatie. Bij het op het eerste zicht zorgeloze populaire meisje dat pest, bleken de ouders op scheiden te staan. Of de rotverwend lijkende jongen met kraaknieuwe fiets, dito helm en pretreisje naar Thailand tijdens de paasvakantie waar hij zijn billen verbrandde tijdens het snorkelen en die je het leven probeert zuur te maken als nieuwe leraar in de klas, heeft een moeder die al een tijd op intensieve zorgen in kunstmatige coma ligt.

Dat is waar ze helaas vaak meester in zijn geworden, anderen raken. Om hen ook de pijn te laten voelen die ze zelf constant voelen.

Maar de pieken zitten op scholen waar een grote groep kinderen met een kwetsbare achtergrond zit. Waar ouders worstelen om de eindjes aan elkaar te knopen, om een weg in de maatschappij te vinden, de landstaal niet spreken, of zelf een traumatisch verleden te verwerken hebben. Waar de pedagogische tik, bleef het daar maar bij, sociaal of cultureel zelden veroordeeld wordt.

Als door omstandigheden te weinig liefde kan gegeven worden aan een kind, kruipt dit fundamenteel in zijn systeem en geloof in zichzelf en leidt dit tot problematisch gedrag. Ik sprak al ouders van zulke kinderen aan in het verleden. Op momenten dat ik zelf voelde gewoon boos te zijn op het kind. Omdat hij het zo had uitgehangen, me persoonlijk toch ergens al had geraakt. Want dat is waar ze helaas vaak meester in zijn geworden, anderen raken. Om hen ook de pijn te laten voelen die ze zelf constant voelen.

Op zo’n gesprekje werd door ouders op verschillende manieren gereageerd. Soms bevestigend, ik heb een moeder haar kind voor mijn ogen weten uitschelden voor alles wat niet rechtschapen was. Dan weet je waarom een jongen zichzelf niets waard vindt en enkel goed genoeg om tegendraads te zijn.

Maar vaak reageren ouders ook met ontkenning, meestal uit trots. Dan heb je echt geen idee wat er zich achter die gesloten deuren van het gezin allemaal afspeelt. Dan leert het kind dat het ten allen tijden aan de buitenwereld iets anders moet tonen dan wat de realiteit aan de binnenkant is. Nog een knoop in de innerlijke complexiteit erbii. Van een kind dat communiceert kom je nog iets te weten, bij eentje die zich afsluit, is het helemaal moeilijk daaraan te beginnen.

Voeg daarbij de huidige realiteit dat leerlingen met een kwetsbare achtergrond vaak geen toegang hebben tot afstandsonderwijs omdat ze thuis niet over de nodige ICT voorzieningen beschikken, en de verbinding met de buitenwereld is helemaal afgesneden. Het zijn de kinderen die tijdens deze lockdown helemaal van de radar verdwijnen en dat is problematisch. Zij krijgen geen vertrouwen van hun primaire verzorgers.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Nu zitten ze al weken vast in kleine appartementen, zonder uitweg, vrienden of sport als uitlaatklep. Zonder een leraar of school als sociaal vangnet om nog iets op te vangen van wat er thuis niet wordt voorzien.

Daarom baart deze quarantaine me zorgen. Voor die kinderen waar het thuis niet zo goed gaat. Dat zijn niet de gezinnen die we met de hele familie zien spelen in het park, de kinderen die nu leren fietsen in prinsessenjurken of spidermanpakjes en waar de ouders het schoolwerk een keertje aan de kant leggen om samen lekker te gaan koken of knutselen.

Nee, er zijn kinderen waar de ouders om diverse redenen niet kunnen geven wat zij nodig hebben: liefde zonder meer. En dan is een periode als deze voor hen een levende hel. Na de schoolvakanties piekt het aantal problematische voorvallen in de klas steeds en ik weet helaas hoe dat eigenlijk komt.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2789   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2789  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.