Als het licht uitgaat in Egypte

Patricia Campailla trok in oktober naar Alexandrië om er lessen Egyptische spreektaal te volgen. Ze verbleef er in een volkse wijk waar geen toeristen komen en ervoer de impact van de dagelijkse stroomonderbrekingen, een maatregel die de Egyptische overheid invoerde om energie te besparen. ​​​​​​

Elke dag ga ik te voet naar de school van Ahlan Egypt waar ik lessen Egyptische spreektaal volg. De school is gehuisvest in een oud gebouw in het centrum van Alexandrië, door de open ramen van het klaslokaal weerklinkt het getoeter van auto’s en het gekir van duiven.

Mijn tocht naar school duurt een halfuur en voelt telkens aan als een klein avontuur dat al mijn zintuigen prikkelt. Het begint eigenlijk al als ik mijn flat op de zevende verdieping verlaat en de lift naar beneden neem. De deuropening op de tweede verdieping is dichtgemetseld, de lift schuurt er tegen de grove brokken cement aan. Eenmaal veilig op de begane grond aangekomen haal ik telkens opgelucht adem.

Onderweg naar school

Op straat schieten mijn hersenen spontaan in overdrive: ik weet niet waar eerst kijken, alles boeit me, alles barst van kleur en leven. Voorbij de slager met levende ganzen en konijnen passeer ik de fruitwinkel van Ahmed. Hij vertelde me dat hij psychologie en literatuur studeert en in zijn vrije tijd op de winkel van zijn vader let. In één adem vroeg hij ook waar ik vandaan kom, waarom ik Arabisch spreek en of ik getrouwd ben, de klassieke vragen die je als buitenlandse vrouw krijgt in Egypte.

Iets verderop begint het meest verrassende stuk van de straat. Hier vind je het ene na het andere winkeltje gespecialiseerd in tandheelkundige benodigdheden: van tandartsstoelen en vervaarlijk glimmende instrumenten tot lachende valse gebitten, boren, tandartslampen, spoelmiddelen, tandpasta en allerlei doosjes met medicatie, alles staat dicht op elkaar gepakt in de etalages. Ik moet glimlachen als ik de naambordjes op de winkelgevels lees: MegaDent, MyDent, CrocoDent.

Alexandrië stond lang bekend als een stad met lossere normen en een westerse vibe.

De winkeltjes doen goede zaken want vlakbij is de universiteitscampus voor tandheelkunde gevestigd. Met hun kraaknette uniformen in ziekenhuisgroen steken de studenten fel af tegen het vuil en de chaos op straat. Heel wat vrouwelijke studenten lopen met onbedekte haren rond, iets wat elders in de stad zeldzaam is.

Egyptenaren die lang niet in Alexandrië geweest zijn luisteren verbaasd als ik vertel dat de meeste vrouwen tegenwoordig een hoofddoek dragen. Alexandrië stond lang bekend als een stad met lossere normen en een westerse vibe.

In de Omar LoTfi straat tref ik elke dag weer dezelfde magere, getaande man op de stoeptegels. Hij is een van de vele zakdoekverkopers in Egypte. Ik koop mijn papieren zakdoekjes meestal op straat, ook al zijn de pakjes soms vies en zijn de zakdoekjes zo dun dat je snot er doorheen vliegt. Van deze man koop ik nooit zakdoekjes, iets in zijn blik weerhoudt me ervan. Als ik terug van school kom zit hij met een even hopeloze blik voor dezelfde stapel zakdoekjes.

Stroompauze

Meestal kom ik tussen vijf en zes uur thuis. Ik ben dan moe van de les en toe aan een rustmoment. Toch durf ik de lift niet te nemen en klim ik puffend de trap op naar de zevende verdieping. Om energie te besparen heeft de Egyptische overheid sinds vorige zomer een drastische maatregel genomen: overal in het land wordt de elektriciteit dagelijks een of twee uur afgesloten. Dat gebeurt volgens een ogenschijnlijk willekeurige beurtrol. In mijn wijk worden we afgesloten tussen vijf en zes uur ’s avonds, maar het kan ook iets vroeger of later zijn. Op een dag zaten we zomaar de hele ochtend zonder stroom.

Het geluid van generatoren hult hele straten in een oorverdovend gezoem.

Cafés en restaurants kunnen niet zonder elektriciteit dus plaatsen ze voor hun deur generatoren. Zo blijven de koffiemachines en kookvuren werken, maar het geluid van de generatoren hult hele straten in een oorverdovend gezoem. Als het gezoem eindelijk ophoudt haalt iedereen opgelucht adem: we kunnen terug gezellig keuvelen in plaats van te schreeuwen naar elkaar.

De elektriciteitsonderbrekingen zijn maar één van de gevolgen van de oorlog in Oekraïne. Voor de doorsnee Egyptenaar is het leven sinds de energiecrisis onbetaalbaar geworden. De prijzen van basisproducten rijzen de pan uit en zijn een dagelijks onderwerp van gesprek.

Vanavond heb ik afgesproken met Samuel, een koptische jongeman die met zijn kersverse vrouw in Caïro woont. Tijdens de week verblijft hij in Alexandrië waar hij werkt als ingenieur. Samuel en Monica behoren tot de hogere middenklasse maar ook zij voelen de crisis in hun portemonnee en maken zich zorgen over de toekomst. Zelfs emigreren naar Europa of Canada speelde al door hun hoofd.

Terwijl Samuel zijn wagen door het chaotische verkeer laveert, belt Monica vanuit de supermarkt in Caïro. ‘Wat?! Die eieren zijn gewoon drie keer zo duur als een week geleden!’ Even later houden we halt bij een ‘vleesrestaurant’. De gerechten die Samuel uitkiest smaken uitstekend en gelukkig kunnen we op normale toonhoogte bijpraten.

Een week later ben ik in Caïro en wordt ik uitgenodigd voor het diner bij Samuel en Monica thuis. Het is acht uur ’s avonds als de taxi me afzet in een pikdonkere straat. De straat om de hoek barst van neonreclames en felverlichte etalages, het is duidelijk waar de elektriciteitsgrens ligt. Als ik boven aankom in de flat van het koppel verwelkomen ze me hartelijk. In de woonkamer staat de tafel gedekt, twee sierlijke kandelaars zorgen voor verlichting, een romantische ontvangst!

Enkele dagen later ben ik op bezoek bij twee broers in Fayoum die een pottenbakkersatelier annex bed and breakfast runnen. Als ik vraag waarom ze de buitenverlichting de hele nacht aanlaten, kijkt Ashraf me verbaasd aan. Ik leg uit hoe we in België sinds een jaar in paniekmodus zijn gegaan als het gaat over elektricitieit- en gasverbruik. ‘Hmm ja, de maandelijkse factuur is hier ook gevoelig gestegen. Maar of je het licht nu een hele nacht aanlaat of niet, het bedrag blijft hetzelfde.’ Hij haalt zijn schouders op en buigt zich terug over het keramiek dat hij aan het beschilderen is. Als er moet bezuinigd worden zal de overheid dat wel regelen.