MO*onderzoekt

MO* maakte sinds 2017 jaarlijks budget vrij om unieke journalistieke onderzoeksprojecten van freelance journalisten te ondersteunen. Projecten die zichtbaar maken wat de wereld zou moeten zien: over Afrikaanse economieën, online jihadisme, de groei van China als internationale handelspartner, het beleid voor met mensen zonder papieren en zo veel meer.

MO*onderzoekt gaf freelance journalisten, die al te vaak met beperkte middelen moeten werken, werk- en ademruimte voor werk dat er echt toe doet. Zij hielpen op hun beurt MO* om sterk werk te blijven brengen en verspreiden. We hopen dit in de toekomst te kunnen verderzetten.

In het kader van MO*onderzoekt kwamen volgende artikels en dossiers tot stand:

 

Door de pandemie werden onderzoeksprojecten in 2021 verschoven naar een latere datum

2020

 

 

Geloof op de vlucht (Toon Lambrechts)

Vluchten betekent alles achterlaten: je geboorteland, familie, vrienden en spullen waar je aan gehecht bent. Maar sommige dingen nemen vluchtelingen mee, zoals hun geloof. Religie kan meer zijn dan een overtuiging over God. Het biedt houvast in een realiteit gekenmerkt door onzekerheid. Het schept gemeenschap en connectie, en verdeelt evengoed. Voor sommigen is het nog een laatste restje van hun oude identiteit op een nieuwe, niet altijd even gastvrije, plek.
Toon Lambrechts ging een jaar lang met mensen op de vlucht in gesprek over God. Wat daaruit blijkt? De beleving van geloof op de vlucht is complex, gelaagd en veranderlijk.

***

De EBRD: de machtigste ontwikkelingsbank die je niet kent (Hans Wetzels)

Sinds de oprichting in 1991 investeert de European Bank for Reconstruction and Development (EBRD) belastinggeld van EU-burgers in ontwikkelingsprojecten aan de Europese rafelranden. Zo investeerde bank in windenergie in Polen en nieuwe infrastructuur in Oekraïne. Maar het is ondertussen ook actief van het Midden-Oosten tot Rusland en Mongolië. EBRD-investeringen worden keer op keer in verband gebracht met zware milieuvervuiling, intimidatie en het negeren van lokale besluitvorming. Hans Wetzels zocht voor MO* uit wie deze bank is die in Oost-Europa berucht en in West-Europa onbekend is.

***

Vrouw zijn in een veranderend India (Saskia Konniger)

India is in volle maatschappelijke ontwikkeling: aan de ene kant is er een beweging democratisering en toenemend individualisme, aan de andere kant komt de — veelal masculiene – verrechtsing tot bloei. Tegen deze achtergrond zoekt Saskia Konniger voor MO* uit wat dit betekent voor vrouwen in India.

***

Wol ontrafeld (Sarah Vandoorne) en Stof tot nadenken

Kasjmier-, vicuña- of schapenwol: geen van die drie grondstoffen komt zonder dierenleed en/of een negatieve impact op het milieu.

Immense kuddes kasjmiergeiten in Mongolië betekenen een ecologische ramp voor de regio. De traditionele levenswijze van de nomaden wordt erdoor bedreigd. De vicuña, het kleine, wilde broertje van de lama, is een beschermde diersoort maar wordt illegaal verhandeld en gedood voor zijn vacht. En zelfs de klassieke schapenwol biedt helaas geen garantie op duurzame en eerlijke kledij: Belgische schapenboeren houden er amper iets aan over. De meest gegeerde dieren, de merinoschapen in Australië, worden gefokt op maat van parasieten en vervolgens gefolterd om de vleesvliegen weg te houden. Kunnen consumenten en merken het tij keren? Een dossier van Sarah Vandoorne.

***

Opvang voor mensen zonder papieren (Ebe Daems), binnen het ruimere dossier Het Utrechts model

Veel mensen zonder papieren zitten jarenlang vast in een onzekere situatie, waarin vooruitdenken moeilijk is. De Belgische regering gaat enkele pilootprojecten steunen die mensen zonder papieren opvangen en begeleiden. Een hoopvol signaal, waarover mensen met jarenlange ervaring in de sector voorzichtig positief zijn. Al waarschuwen ze ervoor dat dat geen verdoken terugkeerbeleid mag worden.

Ebe Daems bezocht voor MO* enkele bestaande initiatieven.

***

Latijns-Amerikaanse vrouwen op de barricades voor verandering (Lisa Couderé), opgenomen in het ruimere dossier Vrouwen aan het front

De feministische golf in Latijns-Amerika van de voorbije jaren is een fenomeen. De feministische beweging neemt er de afgelopen jaren de publieke ruimte weer in om geweld tegen vrouwen aan te klagen: femicide, seksueel of gendergerelateerd geweld, én het geweld dat samengaat met de ontginning van grondstoffen. Ook tegen dat laatste komen – vooral inheemse – vrouwen in verzet.

Dat alles maakte van het continent een feministische leerschool voor vrouwen in Europa, de Verenigde Staten en elders in de wereld.

***

2019

 

 

Toxisch textiel (Sarah Vandoorne)

Welke impact heeft de massale aanwezigheid van de textielindustrie op milieu en mens? Sarah Vandoorne en fotografe Sandra Mermans gingen het onderzoeken op het Indonesische eiland Java. Ze brachten verhalen mee terug over de meest vervuilde rivier ter wereld, over corruptie over de rug van kwetsbare mensen, de dubieuze inzet van het leger voor de opkuis. Over fabriekseigenaars die maar wat graag de vervuiling aangrijpen als excuus om hun industrie te verkassen naar goedkopere provincies, en over lokale helden die dat, niet zonder risico’s, blijven aanklagen.

***

De Chinese draak ontwaakt in Europa (Hans Wetzels)

China is overal. Haast ongemerkt overschreed de Aziatische reus ook de Europese grenzen, met snelwegen en spoorlijnen in Oost-Europa, met de Nieuwe Zijderoute in Duitsland. Europa vormt een potentiële afzetmarkt en is een belangrijke handelspartner.

Tot nog toe stelde de EU zich eerder terughoudend op. Is dat de juiste houding? Wat moet Europa met de Chinese aanwezigheid? Hans Wetzels zocht het uit met een onderzoeksbeurs van MO*.

***

Bitter overleven voor cacaoboeren, zoete winsten in het Noorden (Daan Bauwens)

Tientallen jaren zijn inspanningen gedaan om de situatie van cacaoboeren in Ivoorkust te verbeteren. Er kwam een wildgroei aan labels die eerlijke handel beloven. Maar ondanks dat alles blijft de toestand van de cacaoboeren erop achteruitgaan. Daan Bauwens dook voor MO* in de cacao-industrie.

***

Palestijnen welkom in België? (Ebe Daems)

Uit de Gazastrook vluchten en in België erkend worden als asielzoeker? Journaliste Ebe Daems ging op onderzoek en stelde vast dat Palestijnen uit Gaza die naar ons land willen komen, botsen op een ontradingscampagne. Hoe komt dat? Hebben ze dan geen recht op bescherming? En welke menselijke verhalen gaan er schuil achter de cijfers?

***

Amazone onder vuur (Peter Speetjens)

Het grootste nog ongerepte natuurgebied op aarde is het Amazonewoud. Het is van cruciaal belang voor de biodiversiteit en voor het klimaat, maar de ontbossing van de regio gaat onverminderd voort. Met de komst van president Jair Bolsonaro in 2019 raakte het in een stroomversnelling en wordt de Amazone meer dan ooit bedreigd door macht en winstbejag. Peter Speetjens ging kijken wat er te redden valt.

***

Chili’s oktoberrevolutie (Alma De Walsche)

‘Het gaat over zoveel meer dan die 30 peso die we meer moeten betalen voor een metroticket’, klonk het in oktober in de Chileense straten. Tijdens de protesten werd grote schade aangericht aangericht in de steden, en de rust is verre van teruggekeerd. Chili is een van de meest welvarende landen van Latijns-Amerika, maar kent een enorme kloof tussen arm en rijk. En dat zijn de Chilenen duidelijk moe. 

Alma De Walsche ging poolshoogte nemen in Chili.

***

De scherven van het sandinisme (Arthur Debruyne)

‘Wij zullen doorgaan tot aan de zon van de vrijheid of tot aan de dood; en als we sterven, zal onze zaak blijven leven. Anderen zullen ons volgen.’ Precies veertig jaar geleden inspireerden die woorden van Augusto Sandino de revolutionairen in Nicaragua, tijdens hun opstand tegen dictator Somoza. Ze noemden zichzelf sandinisten.

De sandinisten wonnen de strijd en ontvingen internationale solidariteit met hun linkse revolutie, van idealisten uit heel de wereld, inclusief België. Vandaag is er vooral een diepe verdeeldheid tussen de Nicaraguanen. Arthur Debruyne ging polsen wat ze veertig jaar later nog kunnen aanvangen met de scherven van het sandinisme.

***

 

2018

 

 

Een wereld van verschil? De Afghaanse zorgenkinderen van België (Yasmine Sadri)

Elke week komen dertien niet-begeleide minderjarige vluchtelingen ons land binnen. Meer dan de helft van hen komt uit conflictland Afghanistan. Ze zijn steeds jonger en dragen steeds meer traumatische ervaringen met zich mee.

Ons land belooft passende opvang en bescherming. Slagen we erin om die te bieden? Yasmine Sadri zocht het uit met de steun van van MO* en met de medewerking van hulpverleners van Minor-Ndako in Anderlecht, Aalst en Brussel.

***

De muur tussen Palestijnse geliefden (Ebe Daems)

Palestijnen denken beter twee keer na voor ze trouwen. Want veel geliefden kunnen niet samenzijn omdat de partners verschillende identiteitsbewijzen hebben. Voor Palestijnen zijn er vier mogelijke identiteitsbewijzen, hoewel ze één volk zijn en hoewel het gebied waar ze wonen een kleinere oppervlakte heeft dan België. Israëls verdeel-en-heersbeleid reikt tot in de slaapkamer. Door Ebe Daems.

***

Chat Jihad (Mahmoud Elsobky en Fady Al Ghorra)

De Egyptische journalist Mahmoud Elsobky en de Palestijnse televisiereporter en voormalig VN-medewerker Fady Al Ghorra gingen een jaar lang, undercover, op zoek naar online gewelddadige jihadistische propaganda. Hoe wordt die verspreid? En hoe evolueert het fenomeen nu IS militair — bijna — verslagen is?

***

 

2017

 

 

Midden-Amerika groene voorloper? (Fien Van den Steen)

Het zwaartepunt van investeringen in groene energie verschuift naar landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Centraal-Amerika heeft een leiderspositie in hydro-elektrische en geothermische energie, en die heeft diepe wortels in het verleden. Vandaag vind je er de snelste groeilanden wat betreft hernieuwbare energie. Fien Van den Steen trok er onderzoek met de steun van MO*.

***

Bill Gates, ggo’s en de strijd tegen honger (Hans Wetzels)

Wat heeft Bill Gates te maken heeft met genetisch gemanipuleerde gewassen (ggo’s)? En zijn die ggo’s effectief nodig om de wereld te voeden en de honger te bestrijden? Hans Wetzels kreeg een onderzoeksbeurs van MO* om het uit te zoeken. Hij reisde daarvoor naar Kenia, zocht uit waarom de Gouden Rijst in Bangladesh nooit geschitterd heeft en of de emoties over ggo’s wel gewettigd zijn.

***

REDD de Congolese bossen (Bram Cleys)

Het REDD+-mechanisme moet sinds 2005 de uitstoot van broeikasgassen verminderen door verbeterd bosbeheer. Congo heeft de voorbije jaren ambitieuze plannen ontwikkeld om de achteruitgang van het tropisch woud een halt toe te roepen.

Bram Cleys ging in de Democratische Republiek Congo kijken of de strijd tegen de ontbossing zijn beloftes waarmaakt. Worden dit keer de mensen wél beter van internationale steun, of staat de spreekwoordelijke corruptie in de weg?

***

Kruitvat Iraaks-Koerdistan: bommen en massagraven (Eva Huson)

Nu terreurgroep IS steeds verder wordt teruggedrongen in Irak, komen de verschillen tussen partijen en bevolkingsgroepen naar boven in de heroverde gebieden. Hoe zit dat? Eva Huson zocht het voor MO* uit in de betwiste Sinjar-regio. Daar stapelen landconflicten zich op en roert onder meer Turkije zich met bommen en geopolitiek getouwtrek. Het resultaat is een explosief schaakspel.

***

Circus is leren leven (Ebe Daems)

Een uitwisseling tussen de circusschool in Molenbeek en de circusschool uit Ramallah levert rijke inzichten op over het leven in die twee samenlevingen. ‘Circus is een sociaal rolmodel voor samenleven. We zijn allemaal anders, maar dat kan een sterkte en iets moois zijn.’ Onverwachte verhalen en verrassende perspectieven, uit steden die allebei worstelen met hun negatieve imago. Een onderzoeksreeks van Ebe Daems.

***

Europese visvangst in West-Afrika

Europa heeft visakkoorden afgesloten met acht West-Afrikaanse landen, en dat met Mauritanië is het grootste. Maar buurland Senegal gooide goed tien jaar geleden de meeste buitenlandse reders buiten; Europese schepen vissen er nu enkel nog op tonijn.

Door overbevissing in Mauritanië is de migratie van de gegeerde sardinella tussen beide landen bijna helemaal stilgevallen. Daarmee komt ook de voedselzekerheid van miljoenen mensen onder druk te staan. Door Arthur Debruyne en Kolawole Talabi.

***

 

2016

 

 

Afrika werkt

Neen, Afrika is geen hopeloos continent dat afhankelijk is van buitenlandse hulp. Afrika is een continent dat werkt, met mannen en vrouwen (en vaak  kinderen) die heel hard werken. Hans Moleman haalde verrassende verhalen naar boven uit Ethiopië, Zambia, Zimbabwe en Zuid-Afrika. Geen feelgood-dossier, maar wel verhalen die inzicht bieden in een realiteit die al te vaak over het hoofd gezien wordt.

***