Chávez: te gematigd of te radicaal?
Alex Tieleman
26 september 2012
Sinds lange tijd zijn de verkiezingen in Venezuela weer spannend. De oppositie heeft zich massaal achter de jonge Henrique Capriles geschaard. Hij lijkt de eerste te zijn die het de nu al bijna veertien jaar regerende president Chávez moeilijk kan maken. Bovendien heeft een van diens trouwste bondgenoten, de socioloog Heinz Dieterich, zich van hem afgekeerd.
Dieterich was jarenlang vriend, informeel adviseur en bovenal ideoloog van Chávez’ sociale revolutie. Nu is de in Mexico wonende Duitser teleurgesteld in de volgens hem mislukte poging om een rechtvaardigere maatschappij te creëren. ‘Wat Chávez doet is inderdaad antineoliberaal, maar niet antikapitalistisch. Het is geen socialisme, eerder een soort sociaaldemocratie’, vertelt Dieterich gelaten. Chávez was de eerste staatsman die het door Dieterich ontwikkelde socialisme van de 21ste eeuw omarmde.
Dieterich ontwikkelde zijn theorie na de val van de Sovjetunie. Hij was teleurgesteld in de mislukking van het politieke experiment, maar geloofde ook dat het socialisme nog niet voorgoed had afgedaan. Zijn socialisme moest democratischer zijn en bovenal een economisch alternatief bieden voor de markteconomie. ‘Het was natuurlijk een droom. Je hebt een nieuw model voor sociale verandering en je kunt dat in handen geven van reële macht. Het was geweldig om een theorie te testen zonder dat daarbij mensenrechten geschonden worden. Helaas gebeurde dat toch’, zucht hij.
Toch is Chávez bij veel Venezolanen nog populair. Hoe populair precies is moeilijk te zeggen, aangezien de peilingen in het zwaar gepolitiseerde land notoir onbetrouwbaar zijn. Maar ook de steun voor Capriles groeit, zijn aanhangers hebben genoeg van de huizenhoge inflatie en het geweld in het land.
‘Toen Chávez aan de macht kwam, gaf ik hem het voordeel van de twijfel. Maar al gauw had ik door dat het de verkeerde kant op ging’, vertelt een hevig zwetende Capriles in zijn campagnebus. Met Mandela als voorbeeld wil hij het verdeelde land weer samenbrengen. Qua politiek zit hij aan de kant van de oud-president van Brazilië, Lula. ‘Ik wil ook “een markt met een hart” ’, zegt hij.
Dietrich gelooft dat het vooral de VS zijn die Chávez hebben verhinderd een werkelijk socialistische staat te stichten. ‘Dat hadden zij nooit toelaten. Chávez blijft ondertussen maar praten over socialisme, maar het heeft geen echte inhoud meer’, oordeelt hij.