Congolese veestapel en Brussels vastgoed bevinden zich in Panama
Alain Lallemand
19 mei 2016
De familie Damseaux is al 85 jaar actief in Congo, en bezit vandaag de tweede grootste voedselverdeling van het land. De onvoorspelbaarheid van Kinshasa bedreigt echter de opgebouwde winsten, maar daarvoor weet Dexia wel een oplossing: naar Panama!
Bij het veelvuldig oprichten van postbusbedrijven, gebeurde het onvermijdelijke: in maart 2014 is het Luxemburgse bedrijf Experta plots het adres van haar hoofdzetel vergeten van één van haar dochterbedrijven. Het bedrijf dat meer dan 1600 offshore bedrijven voor haar klanten heeft opgericht (cfr. onze uitgaven van…) is nu dringend op zoek naar het adres. Waar in hemelsnaam is Talgarth Holding Inc. gehuisvest?
Damseaux, een achternaam die meerdere malen opduikt in de geschiedenis van Belgisch Congo, later Zaïre en momenteel de DRC.
Het gaat hier echter niet om zomaar een offshore. Dit bedrijf vrijwaart materieel en immaterieel erfgoed van de familie Damseaux. Damseaux, een achternaam die meerdere malen opduikt in de geschiedenis van Belgisch Congo, later Zaïre en momenteel de Democratische Republiek Congo. Sinds de eerste implanting van Joseph Damseaux in Belgisch Congo in 1931, vóór de uitbreiding onder zoon William en de overname door kleinzoon Jean-Claude in 2013, legde de familie Damseaux een voorbeeldparcours af in de voedingsmiddelenindustrie, de import en verdeling van goederen. Dit leidde ertoe dat het lot van de voedselverdeling in Kinshasa op verschillende momenten in hun handen lag.
In het begin van dit decennium telden de negen bedrijven van de groep Damseaux nog 63.000 stuks vee, 400 industriële koelkasten en 72 zware voertuigen, als de tweede grootste voedselverdeler in het land. Maar men voedt niet meer dan tachtig jaar lang een land zoals Congo zonder enkele afgunstigen, en dus vijanden te creëren. De inmiddels gepensioneerde William Damseaux, 89 jaar, kreeg het voor elkaar dat het familiebedrijf Fridam (koelkasten Damseaux) eerst de onafhankelijkheid en nadien zaïrisering doorstond. Deze laatste periode werd gekenmerkt door een nationalisering die hen duur zou komen te staan, en hen bovendien een periode van juridische processen opleverde. In de gekte van deze zaïrisering ontstond de groep die hen faam zou leveren tot op de dag van vandaag : Orgaman.
Om de instabiliteit waaraan de Damseaux werden blootgesteld te begrijpen, zijn volgende gebeurtenissen van belang: onder Mobutu verloren de Damseaux 9000 stuks vee van een veestapel van 14.000. Toen Laurent-Désiré Kabila aan de macht kwam, werd hun huis in beslag genomen.
Zoon William en kleinzoon Jean-Claude Damseaux werden kort gevangen genomen om een daling van de prijs van voedingswaren af te dwingen.
In januari 2001, wanneer de vader van Kabila vermoord werd, stortte de Congolese frank in elkaar en explodeerden de voedselprijzen. Zoon William en kleinzoon Jean-Claude Damseaux werden daarop kort gevangen genomen om een daling van de prijs van voedingswaren af te dwingen. Voeg daaraan de lange gevangenschap van William Damseaux toe in de jaren zeventig, voor het overbrengen van kapitaal naar Europa, wat toen nog officieel verboden was.
Verklaart de willekeur van de Congolese overheid de beslissing van de Damseaux om een offshorebedrijf op te richten om vastgoed en bankrekeningen in onder te brengen? De Panama Papers onthullen het bestaan van bedrjif onder Panamees recht, Talgarth Holding Inc., dat opgericht werd in 1984 door een tussenpersoon uit Genève. Hiervan neemt William Damseaux de leiding over in 2002, in het begin van de regeerperiode van Joseph Kabila. Was het bedrijf van in het begin bedoeld voor Congolese activiteiten? Nee. In het begin was Experta Corporate & Trust Services SA in Luxemburg. Kortom Dexia opent voor William Damseaux de deuren naar een offshore paradijs.
Experta is tot vandaag (mei 2016) degene die de offshore bestuurt in het belang van Damseaux. Maar sinds de terugtrekking van William Damseaux in 2013, wordt de offshore rechtstreeks vanuit Luxemburg geleid door de kinderen van William, namelijk Jean-Claude, Dominique en Clara.
(vlnr) George Forrest, Aldo Vastapane en William Damseaux tijdens een receptie op de Belgische ambassade in DRC) De naam Damseaux duikt meerdere malen op in de geschiedenis van Belgisch Congo, later Zaïre en momenteel de Democratische Republiek Congo.
© Belga
Wat omhult deze offshore? Vastgoedaandelen in België en Congo, waaronder een Brussels appartement dat uitgeeft op het Jubelpark, en ten minste twee bankrekeningen waarvan we de IBAN hebben kunnen achterhalen: de ene geopend op Panamese naam door Dexia Internationale Bank van Luxemburg, de andere geopend door Fortis (vandaag BNP Paribas) op naam van het Brussels onroerend goed.
Wat kunnen we hieruit concluderen in fiscale termen? Geen enkele Damseaux is Belgische inwoner, en volgens Jean-Claude Damseaux ‘zijn alle goederen aangegeven en geregistreerd bij de betrokken diensten, en zijn alle verplichte officiële belastingen op een normale manier betaald.’ Dat weerhield de RSVZ (Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen) er in 2003 niet van om dit bedrijf Talgarth Holding Inc. te identificeren en te bevragen over zijn werking. Iemand van de RSVZ waagde het zelfs om een brief naar Panama te sturen met het verzoek een openstaande vordering te vereffenen. Dat schrijven bevindt zich ook in de Panama Papers…
De twee stromannen die toen de Panamese offshore vertegenwoordigden, hadden geen enkele moeite om te antwoorden dat Talgarth Holding Inc. ‘geen Belgisch bedrijf is, geen enkele vestiging in België bezit en er geen enkele activiteit uitvoert. Daarom verzoeken we u de afrekening van de bijdrage die u ons verzonden heeft te annuleren.’ Klare taal.
Alain Lallemand is lid van ICIJ en journalist bij Le Soir. Dit artikel werd uit het Frans vertaald door Goedele Verburgh