Voor het eerst zit een Belg de G7 voor

Hoe de EU zich stap voor stap een plaats aan de G7-tafel verwierf

Voor het eerst in 40 jaar G7 vindt de top plaats in Brussel. Dat lijkt niks bijzonder maar het is een bank vooruit voor de Europese Unie. Herman Van Rompuy zal nu ook deze club mogen voorzitten maar wat betekent dit werkelijk voor de EU?

  • Council of the European Union EU-president Herman Van Rompuy Council of the European Union

Woensdag en donderdag vergaderen de leiders van de zeven meest geïndustrialiseerde landen – de VS, Canada, Japan, Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië en Italië – en de Europese Unie in Brussel. Voor het eerst sinds de toetreding van Rusland tot de G7 in 1998 zal Rusland niet deelnemen aan de vergaderingen. Naar aanleiding van de Russische annexatie van de Krim hebben de G7 landen immers de G8 top geboycot die oorspronkelijk gepland was in het Russische Sotsji.

De “G7 Brussels Summit” zal dus vooral de geschiedenis ingaan als de top waarop de G7 landen hun samenwerking met Rusland binnen de G8 en het G8 format zelf opschortten. Maar minstens even belangrijk is dat dit de eerste top is in het 40-jarige bestaan van de G7/G8 die voorgezeten wordt door de Europese Unie.

Decennia lang was het ondenkbaar dat de Europese instellingen zouden optreden als gastheer voor de G7. Hoewel de EU intussen deelneemt aan alle G7-en G8-vergaderingen, is het nooit door de G7 landen expliciet erkend als volwaardig lid. Vandaar dat de EU ook nooit het voorzitterschap van de G7 of G8 heeft waargenomen. Evenmin is de aanwezigheid van de EU weerspiegeld in de naam van de club – er zitten immers negen leiders aan de G7 tafel: de leiders van de G7 landen, President Van Rompuy en President Barroso.

Toch claimt de EU al enkele jaren volledig G8 lidmaatschap te bezitten. Dit is niet onbegrijpelijk want de EU komt van ver. Bij het ontstaan van de G7 in het midden van de jaren 1970 was er geen plaats voor de – toen nog – Europese Gemeenschap. Frankrijk was sterk gekant tegen de aanwezigheid van de Europese gemeenschap en weigerde het de eerste jaren uit te nodigen. Maar na sterk protest van de Europese instellingen en kleinere lidstaten zoals België en Nederland, moest Frankrijk uiteindelijk toegeven. De voorzitter van de Europese Commissie kreeg een uitnodiging, maar aanvankelijk slechts voor die sessies die binnen haar bevoegdheid vielen zoals internationale handel.

Stoelen “vergeten”

Dit verliep echter niet zonder slag of stoot. Men ‘vergat’ soms een stoel voor de Europese vertegenwoordiger, of men knipte simpelweg de voorzitter van de Europese Commissie uit de traditionele groepsfoto zodat er slechts 7 leiders overbleven.

Door haar waardevolle expertise en bijdrage aan het G7 proces kon de Europese Commissie echter snel haar deelname in de G7 uitbreiden naar andere onderwerpen. Tegen 1982 participeerde de Europese Commissie in alle voorbereidende vergaderingen en toppen van de G7. Na het uiteenvallen van de Soviet-Unie kreeg de Europese Commissie zelfs het mandaat van de G7 om de Westerse hulp aan Centraal- en Oost-Europese landen te coördineren. Dit werd later het zogenaamde PHARE programma.

Toch heeft de EU het nooit geschopt tot volwaardig lid. De EU heeft dus nooit de G7/G8 mogen voorzitten, ook al heeft ze verder dezelfde rechten als elk ander G7 lid. Nu lijkt echter ook die laatste horde genomen.

Heeft de EU nu eindelijk volwaardig lidmaatschap bemachtigd? Het is onwaarschijnlijk dat de G7 landen dit expliciet zullen bevestigen, maar mogelijks is de G7 Brussels Summit een precedent en wordt de EU opgenomen in het beurtrolsysteem om de G7/G8 voor te zitten. Ten vroegste in 2022 zou er dan een nieuwe top in Brussel kunnen plaatsvinden, indien de G7 of G8 dan nog zou bestaan.

Opstap naar Europese stem in de wereld?

De voorzitter van de G7 heeft het privilege om de agenda voor één jaar uit te stippelen. De EU zou in de toekomst het G7 voorzitterschap kunnen aanwenden om de partners binnen de G7 ambitieuze doelstellingen te laten onderschrijven inzake energie- en klimaatbeleid of ontwikkelingssamenwerking.

Een opwaardering van de EU in de G7 zou ook implicaties kunnen hebben voor de status van de EU in andere internationale fora. Eerst en vooral lijkt dan de weg open voor de EU om ook de G20 te kunnen voorzitten. Ook in deze grotere groep kan de EU tot nog toe het voorzitterschap niet waarnemen,  alhoewel het in tegenstelling tot de G7 en G8 wel officieel lid is van de G20 en dus één van de 20.

Ook in het Internationaal Monetair Fonds of de VN Veiligheidsraad is de EU amper of niet vertegenwoordigd en zou de EU haar nieuwe positie in de G7 kunnen aangrijpen om te streven naar een verhoogde status. Maar dan zal het in de eerste plaats de oppositie van grote lidstaten zoals Frankrijk en Groot-Brittannië moeten overwinnen. 

Daar staat tegenover dat een toekomstig EU voorzitterschap van de G7 ook enkele uitdagingen inhoudt. Zo zal de EU moeten nadenken over hoe het de lidstaten die niet tot de G7 behoren zal betrekken bij de voorbereidingen van de top. Kunnen de voorzitters van de Europese Raad en de Europese Commissie bijvoorbeeld de G7/G8 agenda autonoom bepalen of zullen ze hiervoor alle 28 lidstaten moeten consulteren? Aan de ene kant lijkt intensieve consultatie en coördinatie met alle lidstaten tegenstrijdig met het informele en flexibele G7/G8 proces. Aan de andere kant hebben de EU-lidstaten die niet zelf tot de G7 behoren, wel recht op inspraak en informatie over wat hun vertegenwoordigers van plan zouden zijn in de G7. Kortom, het G7-voorzitterschap kan een stapje zijn in de richting van meer stem voor de EU in de wereld, maar alleen als de lidstaten - niet in het minst de Europese G7-leden - dat echt willen.

Doctor Peter Debaere is verbonden aan het Ghent Institute for International Studies van de UGent.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.