Protest in Marokko: het verhaal achter de symbolen

De dood van visverkoper Mohcine Fikri heeft voor veel protest gezorgd in Marokko. Of het protest in grondige maatregelen zal uitmonden, is zeer de vraag. Wat wel opvalt, is de hoeveelheid symbolen die gepaard zijn gegaan met de gebeurtenissen van de voorbije dagen.

  • Bron: Vimeo Manifestanten dragen een portret van Mohcine Firki Bron: Vimeo
  • Bron: Twitter Een tekening van Mohcine Fikri geplet tussen de persen van een vuilniswagen Bron: Twitter
  • Bron: Vimeo De vlag van de amazigh staat symbool voor de regio en haar cultuur Bron: Vimeo
  • Gie Goris (CC BY-NC 2.0) de vorige koning (Hassan II) noemde de Amazigh "Awbach", gespuis, in een reactie op de onlusten die in Marokko uitbraken in 1984 naar aanleiding van de verhoging van de basis-voedselprijzen. Gie Goris (CC BY-NC 2.0)
  • Ahron De Leeuw (CC BY 2.0) Marokko heeft twee zeeën en toch zijn de meeste vissoorten veel te duur voor een brede laag van de bevolking. Ahron De Leeuw (CC BY 2.0)

W at begonnen was als een tragisch fait-divers op sociale media, groeide met het uur tot een nationale politieke kwestie die de gemoederen beroerde tot in de Europese hoofdsteden toe. Een foto, die van Mohcine Fikri geklemd in de vuilniswagen waarin zijn vis werd gegooid, en een hashtag waren genoeg om heel Marokko door elkaar te schudden.

Westerse media trokken snel een parallel met de dood van de Tunesische groetenverkoper Mohamed Bouazizi, die in 2010 de vonk was voor wat later de Arabische Lente werd genoemd, en vroegen zich af of we een nieuwe revolutie meemaakten, in Marokko deze keer.

Hoe een protest evolueert en of het uitmondt in iets groter hangt van veel factoren af. Het was wel duidelijk van bij het begin dat dit niet de bedoeling was van de mensen die op straat zijn gekomen in Marokko. Maar dat neemt niet weg dat het protest een uiting is van iets dat al heel lang leeft en dat verklaart de hoeveelheid aan symbolen die aan dit protest vasthangen.

Bron: Twitter

Een tekening van Mohcine Fikri geplet tussen de persen van een vuilniswagen

Een foto en een hashtag

‘T’han_moe’, vermorzel hem, dat is de hashtag die gekoppeld werd aan berichten en commentaren over de dood van Mohcine Fikri op sociale media. Een politieagent zou deze uitspraak gedaan hebben toen de visverkoper op de vuilniswagen sprong om te verhinderen dat zijn in beslaggenomen koopwaar, zwaardvis die normaal gezien niet mag gevist worden in de maanden oktober en november, vernietigd werd. Deze uitspraak heeft veel verontwaardiging uitgelokt. De term is een illustratie voor de manier waarop de Maghzen, de ordediensten en de administratie, omgaan met de gewone burgers, de arme mensen die een dagelijkse strijd voeren om de kost te verdienen. De hashtag ‘vermorzel hem’ bracht een andere term op de voorgrond: ‘El-Hogra’.

El-Hogra

Een aanklacht tegen de hautaine houding en de straffeloosheid van mensen die kleine of grote macht hebben

‘Nee tegen el-hogra’, het onrecht dat de gewone burgers, de arme mensen treft, stond er te lezen op de spandoeken die de betogers toonden op verschillende plaatsen in het Marokko. Deze slogan is een aanklacht tegen de hautaine houding en de straffeloosheid van mensen die kleine of grote macht hebben. Het verwoordt de eis om een degelijk onderzoek te doen naar de omstandigheden waarin Mohcine Fikri de dood vond om de verantwoordelijken te straffen. Maar het is ook een aanklacht tegen alle vormen van onrechtvaardigheid waarmee een brede laag van de bevolking te maken krijgt in het dagelijkse leven.

Wapperende vlaggen

Mohcine Fikri woonde in het stadje Imzouren in het bergachtige Rif in het noorden van het land. Een regio waarin Tamazight, de taal van de Imazighen of de Berbers van Marokko wordt gesproken. De dag van de begrafenis was de massa groot en de vlaggen die de betogers in de stad El-Hoceima en elders vasthielden staan symbool voor de regio en haar cultuur.

Het verleden van de Rif werd naar boven gehaald en niet volledig geheelde wonden gingen opnieuw open. Ook foto’s van Abdelkrim EL-Khattabi, de Riffijnse leider die symbool staat voor het verzet tegen de Franse en de Spaanse kolonisatie en die later een conflict uitvocht met de centrale macht, werden opnieuw getoond. Betogers klaagden verwaarlozing aan en eisten aandacht voor de socio-economische situatie van de streek die, zeggen ze, veel aan het land gegeven heeft en niets terugkrijgt.

Bron: Vimeo

De vlag van de amazigh staat symbool voor de regio en haar cultuur

Spandoeken en slogans

‘Wij zijn allemaal Mohcine Fikri’ is een slogan die niet alleen in sociale media werd gebruikt maar die ook te lezen was op de spandoeken in de massale betogingen die in verschillende steden werden georganiseerd. ‘Wij zijn allemaal Rif’ stond er te lezen op een spandoek op de betoging in de hoofdstad Rabat. Deze spontane solidariteit zorgde ervoor dat het protest, ondanks de culturele verwijzingen, geen etnisch of raciaal karakter kreeg. In Marrakesh hebben betogers de klimaattop die momenteel in de stad wordt gehouden aangegrepen om aandacht aan te trekken. ‘Welcome to Cop 22, we grind People here’, stond er te lezen op één van de spandoeken.

Dinosaurussen en krokodillen

Mohcine Fikri had 500 kilogram zwaardvis bij. Een vissoort waarvoor een biologische rust geldt in de maanden oktober en november. Mohcine Fikri kon de vis blijkbaar probleemloos in de haven kopen. Hoe zit het dan met de “dinosaurussen” en de “krokodillen” van de vissector? Vragen veel mensen zich af. Wie heeft er greep op deze sector en worden de grote spelers onderworpen aan controles of staan ze boven de wet? En wat met de prijzen?

Tijdens de protestdagen is de prijs van sardines, de goedkoopste vissoort in het land, van twintig dirham (ongeveer twee euro) naar zeven dirham gezakt per kilo. Marokko heeft twee zeeën en toch zijn de meeste vissoorten veel te duur voor een brede laag van de bevolking, wordt er opgemerkt op sociale media. Het gevoel dat het beste van wat het land heeft wordt geëxporteerd is ook een terugkerende kritiek.

Ahron De Leeuw (CC BY 2.0)

Marokko heeft twee zeeën en toch zijn de meeste vissoorten veel te duur voor een brede laag van de bevolking.

Gespuis

Minister van binnenlandse zaken Mohamed Hassad heeft op vraag van koning Mohamed VI een bezoek gebracht aan de familie van het slachtoffer. De minister betuigde medeleven in naam van de koning en beloofde een grondig onderzoek. Uittredend eerste minister Benkirane had van zijn kant opgeroepen om niet te betogen.

De reactie van Benkirane, die nu in volle onderhandelingen is om een nieuwe regering te vormen, werd op felle kritiek onthaald maar het was kamerlid Khadija Ziani van de UC-partij (Constitutionele Unie) die de woede van de publieke opinie uitlokte toen ze op haar facebookpagina schreef dat de vorige koning Hassan II gelijk had toen hij de Riffijnen awbach, gespuis noemde.

Deze uitspraak deed de vorige koning in een reactie op de onlusten die in Marokko uitbraken in 1984 naar aanleiding van de verhoging van de basis-voedselprijzen. Het parlementslid werd door haar partij op het matje geroepen en heeft zich daarna verontschuldigd maar dat is voor veel mensen niet genoeg. Een petitie is gelanceerd om Khadija Ziani uit al haar politieke functies te ontheffen.

Gie Goris (CC BY-NC 2.0)

Betogers klaagden verwaarlozing van de Rif aan en eisten aandacht voor de socio-economische situatie van de streek.

De diaspora

De tragische dood van Mohcine Fikri werd met veel interesse gevolgd door Marokkanen in de diaspora. Ook zij waren verontwaardigd. Ze deelden de beelden via sociale media en namen actief deel aan de discussies. Dit komt deels door het feit dat veel mensen van Marokkaanse afkomst in Europa een Berberse achtergrond hebben. Het feit dat er voor de Marokkaanse ambassades in verschillende Europese hoofdsteden betoogd werd toont aan hoe groot de betrokkenheid met de situatie in het land van herkomst is.

Protest versus chaos

Wat de Arabische Lente heeft voortgebracht, is niet bijzonder hoopgevend.

Sociale media brachten niet alleen protest over maar waarschuwden ook voor teveel protest. Dat zou weleens uit de hand kunnen lopen en het land in chaos doen storten, werd er gezegd. Want wat de Arabische Lente voortgebracht heeft, is niet bijzonder hoopgevend. Maar deze waarschuwing werd eerder als een poging om de mensen monddood te maken gezien dan als een gemeende angst voor chaos.

Protest versus revolutie

Het protest in Marokko haalde de internationale media. De Westerse media waren vooral geïnteresseerd in de gelijkenissen met wat er zich zes jaar geleden in Tunesië afspeelde. Ze leken verrast door de omvang van het protest, het belangrijkste sinds de uitdoving van de 20-februari beweging in 2011. In feite was er de voorbije jaren geregeld protest in Marokko.

Vaak is dat protest gelinkt aan de socio-economische situatie van een bepaalde groep. De zogenaamde kaarsenrevolte van vorig jaar in Tanger tegen de hoge water- en elektriciteitsfacturen bijvoorbeeld heeft weken geduurd en dreigde zich uit te breiden naar andere steden. Er was ook protest op verschillende plaatsen en op verschillende momenten van arbeiders, van leerkrachten, geneeskundestudenten en hoogopgeleide werklozen.

Hoe verder?

Een grondig onderzoek naar de dood van Mohcine Fikri werd beloofd. Maar of deze zaak een kentering betekent in de strijd tegen corruptie of aanleiding kan geven tot grondige hervormingen is een open vraag. De Brusselse dichter Taha Adnan drukte op zijn facebookpagina zijn vrees uit dat het bij dat soort protest toch de gewoonte is om veel lawaai te maken en daarna in stilte te vallen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.