'Risico op bioterreur is overdreven'
Bioterreur is een van de grootste bekommernissen voor de Amerikaanse geheime diensten. Dat verklaarde Mike McConnell, Director of National Intelligence, begin dit jaar in het maandblad The New Yorker. De spionnenbaas toonde zich vooral bezorgd over een pandemie zoals de vogelgriep, zeker wanneer die als wapen zou worden ingezet: ‘Je zou er een menselijk virus van kunnen maken, met vijftig miljoen tot vijfhonderd miljoen doden als gevolg.’
Jean Pascal Zanders, directeur van de ngo BioWeapons Prevention Project in Genève, vindt de uitspraken van McConnell overdreven. Zanders: ‘Je kunt uiteraard nooit uitsluiten dat terroristen of een staat een aanslag zullen plegen met biologische wapens. Maar de realistische scenario’s wijzen in een andere richting.’
‘Een van de redenen waarom we nog altijd geen terroristische aanslag met biologische wapens hebben gehad, is net omdat dat heel moeilijk is. Je hoort wel eens scenario’s over biologische wapens die in een keuken of badkamer gemaakt worden, maar wie op die manier te werk zou gaan, zou zelf direct gedood worden. Met andere woorden: je moet al over een goed uitgerust laboratorium beschikken.’
In 2001 hebben antraxbrieven in de VS vijf dodelijke slachtoffers gemaakt. Mogelijk zijn de antraxsporen aangemaakt in zo een laboratorium. Zanders: ‘Per definitie zal men in een labo nooit meer dan een paar gram kunnen produceren. En aangezien antrax niet kan worden doorgegeven van mens op mens, moet je al over een enorme productiecapaciteit beschikken als je veel slachtoffers wil maken. Individuen hebben die capaciteit niet.’
Daarnaast is er de vrees voor aanslagen met de vogelgriep of pokken. In tegenstelling tot antrax zijn de pokken wel overdraagbaar van mens op mens, de vogelgriep in de toekomst mogelijk ook. De potentiële gevolgen zijn dus apocalyptischer.
Zanders: ‘De Wereldgezondheidsorganisatie is bezorgd over de vogelgriep. Vandaag zijn er al een paar gevallen van besmetting van mens op mens bekend en in de toekomst zou de vogelgriep verder in die zin kunnen muteren. Maar om van daar te sprong te maken naar terrorisme? Over de mechanismen hoe het vogelgriepvirus de mens zou kunnen besmetten en op andere mensen overdraagbaar zou kunnen worden, is momenteel nog weinig geweten. Een artificiële mutatie veroorzaakt door een terrorist lijkt bijzonder ver weg.’
Ook een aanslag met het pokkenvirus is volgens Zanders niet realistisch. ‘De ziekte is uitgeroeid. Enkel in één labo in de VS en één in Rusland bestaan er nog collecties van de virussen. Onder hoede van de Wereldgezondheidsorganisatie worden die gebruikt voor onderzoek.’
Meer dan risico’s voor de mens is Zanders bezorgd over risico’s voor dieren en planten. ‘De economische schade die toegebracht kan worden, is enorm. Denk maar aan de enorme marktaandelen die de Britse vleesindustrie heeft verloren ten gevolge van mond-en-klauwzeer.’