Opiniepeiler Marko Blagojevic van het onderzoeksbureau Cesid houdt de vinger aan de pols van de Servische publieke opinie.
De steun voor EU-toetreding in Servië is historisch laag, zegt Marko Blagojevic terwijl hij de statistieken erbij neemt. ‘Voor het eerst schaart minder dan de helft van de Servische bevolking zich achter EU-lidmaatschap. Maar liefst 32 procent is tegen, de rest weet het niet. Zelfs toen Kosovo unilateraal de onafhankelijkheid uitriep, was de steun voor EU-toetreding nog hoger.’ Wat is er dan aan de hand? Blagojevic: ‘Servië wacht al drie jaar op het kandidaat-lidmaatschap, maar we hebben al een hele tijd geen nieuwe formele stap mogen zetten. Serviërs hadden gehoopt afgelopen december die kandidaat-status te krijgen; dat gebeurde niet.’
Daarbovenop zijn nu externe factoren gekomen, zegt Blagojevic. ‘De Serviërs zien dat de EU momenteel zelf in de miserie zit. Ze beseffen nu dat EU-lidmaatschap geen garantie is voor een betere levensstandaard en meer jobs.’
Wanneer Blagojevic bij de Serviërs peilt naar hun topprioriteiten, dan staat de EU niet in dat lijstje. ‘Hun doelen zijn een betere levensstandaard, minder corruptie, meer werkgelegenheid. De EU wordt niet als doel op zich genoemd. Wél ziet de bevolking de EU als een tool, een instrument, om verandering te brengen in die prioritaire thema’s.’
Veelzeggend zijn ook de opiniepeilingen over Kosovo. Blagojevic: ‘Maar een heel klein deel van de Servische publieke opinie zou kunnen leven met Kosovo’s onafhankelijkheid. Maximum tien procent, dat is het. Aan de andere kant van het spectrum heb je ook zo’n tien procent Serviërs die vinden dat we Kosovo moeten terugkrijgen, wat er ook gebeurt. De overige tachtig procent zou Kosovo graag als deel van Servië willen behouden maar begrijpt dat het heel moeilijk zal worden. Net zoals Kosovo een mythe van het verleden representeert, is de EU een soort mythe van de toekomst. Als je de Serviërs vraagt of ze liever Kosovo of de EU opgeven, dan zeggen ze: dat is zoals vragen of je liever je rechter- dan wel je linkerbeen opgeeft.’
Volgens Blagojevic moet de Europese Unie beter communiceren in Servië over zijn rol in het land. ‘Servië heeft van de EU en haar lidstaten veel meer hulp gekregen dan van welke andere internationale speler dan ook. Maar zo wordt het niet gepercipieerd. Op een gegeven moment dachten de Serviërs zelfs dat Japan de grootste donor was. Ook Rusland en China worden als belangrijke geldschieters, terwijl de hulp van de EU kleiner wordt ingeschat dan ze in werkelijkheid is.’
Het imago van de EU verbeteren, is een constant gevecht tegen vooroordelen en irrationaliteit besluit de opiniepeiler op basis van onderzoek. ‘Neem het voorbeeld van landbouw. 45 procent van de Serviërs denken dat de landbouwsector zou lijden onder EU-lidmaatschap. En dat terwijl de praktijk van andere nieuwe EU-lidstaten aantoont dat landbouw net wint bij het integratieproces. Het landbouw-voorbeeld is misschien wel de belangrijkste misconceptie in Servië, want je mag niet vergeten dat landbouwers en hun families meer dan tien procent van de Servische bevolking uitmaken.’
Nog ’n korte blik vooruit. In mei 2012 trekken de Serviërs naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. ‘Europa wéét dat onze politici met de rug tegen de muur staan en misbruikt die situatie’, besluit Blagojevic. ‘Als de Europese Raad in maart het licht op groen zet, dan is de regerende coalitie immers veilig in de verkiezingen. Daarom kan Europa nu de druk rond Kosovo zo opvoeren… pas over vier jaar komt er opnieuw zo’n klimaat.’
Lees ook de andere stemmen uit Servië op MO.be/servie-eu.