Fukushima zet nucleaire veiligheid op VN-agenda

‘Voor het eerst werd de nucleaire veiligheid op de wereldagenda gezet’, vertelt minister Turtelboom. ‘Zowel de vergadering met secretaris-generaal Ban Ki-Moon als de aansluitende werkgroepvergadering werden bijgewoond door heel wat politieke leiders. Nucleaire veiligheid is, net zoals aids, een mondiaal thema geworden waarover politieke leiders en staatshoofden vergaderen. Het is niet meer voorbehouden voor de bevoegde ministers van Energie of Industrie of voor gespecialiseerde agentschappen.’

Een belangrijk agendapunt was de vormgeving van de stresstests. Stresstests meten de veiligheidsgaranties van nucleaire installaties, ook in extreme omstandigheden. ‘België hanteert een uitgebreide aanpak voor de nucleaire stesstests. We kijken niet enkel naar extreme weersomstandigheden -aardbevingen, overstromingen, bosbranden- maar ook naar terroristische aanvallen of andere door de mens veroorzaakte gebeurtenissen (zoals een computervirus, nvdr)’

Ook Europa ontwierp richtlijnen voor de stresstests, nu nog enkel op het gebied van natuurlijke risico’s. ‘Vandaag zijn we zover dat alle Europese lidstaten nucleaire veiligheid heel belangrijk vinden. Dat staat nog los van de discussie over kernenergie, waar een land als Frankrijk vindt dat elke lidstaat het recht heeft om die keuze zelf te maken.’

Het internationaal atoomenergie-agentschap (IAEA) werkt aan een actieplan. Turtelboom: ‘Ik heb op 22 november, hier in New York, gepleit om dat actieplan zo snel en concreet mogelijk vorm te geven.’ Ook de vraag hoe men peer reviews op mondiaal niveau kan inschrijven en meer bindend te maken, werd in New York besproken, vertelt Turtelboom. ‘In Europa bestaat dat idee intussen al langer. Europese lidstaten krijgen daarbij inzage in de resultaten van de stresstests die zijn afgenomen in andere lidstaten, zeker betreffende de kerncentrales in de grensgebieden. In die gemeenschappelijke aanpak zijn er ook akkoorden met de buurlanden van Europa, zoals Oekraïne.’

Nu bestaan er wel akkoorden rond peer reviews op mondiaal niveau, maar transparantie is niet verplicht. Ook ijvert het IAEA ervoor dat landen toestemming geven om oefeningen op hun grondgebied uit te oefenen. ‘Het moet ook aanvaardbaar worden dat onafhankelijke experts testen uitvoeren in kerncentrales’, aldus de minister van Binnenlandse Zaken. ‘We zoeken nog naar politieke steun, al viel het me op dat iedereen het principe van de stresstests schijnt te aanvaarden. De neuzen staan dus al in dezelfde richting, nu moeten we gaan kijken hoe we zo een aanpak zouden implementeren, wie de onafhankelijke controles uitvoert, enzovoort.’

Het actieplan is nu opgestart, secretaris-generaal Ban Ki-Moon roept op om dit actieplan ook daadwerkelijk te gebruiken. Ban Ki-Moon zal de conclusies over nucleaire veiligheid nu inschrijven in de Algemene Vergadering, zodat er opvolging komt en zodat de VN-leden zich niet meer kunnen verschuilen achter onwetendheid.