Obama zet Palestijnen in de kou

In zijn toespraak op de Algemene Vergadering van de VN maakte president Obama een bocht van zowat 180 graden tegenover zijn toespraak van een jaar geleden. Toen sprak hij volop zijn hoop uit over een onafhankelijke Palestijnse staat. Daar blijft nog weinig van overeind.

De Amerikaanse president begon zijn toespraak met een pleidooi voor ‘vrede in een onvolmaakte wereld’, en kwam pas laat bij de verklaring waarop iedereen wachtte: de kwestie van de Palestijnse upgrade binnen de VN en het VN-lidmaatschap.

Zoals verwacht hield hij daarbij een onomwonden pleidooi tegen de Palestijnse strategie voor de staatserkenning of een upgrade. ‘Ik geloofde vorig jaar en ook nu nog dat het Palestijnse volk recht heeft op een staat. Alleen hebben beide partijen, een jaar later, hun meningsverschillen nog niet kunnen overbruggen.’

‘Ik ben overuigd dat er geen binnenweg bestaat om een conflict te beëindigen dat al decennia bezig is. Er zal geen vrede komen door verklaringen en resoluties bij de VN. Als het zo gemakkelijk was, dan was de klus al geklaard’, aldus Obama.

De Amerikaanse president benadrukte even verder de zeer nauwe vriendschapsbanden met Israël, en de belofte van de Verenigde Staten om de veiligheid van de Israëlische staat te garanderen. ‘Israël kijkt dagelijks tegen echte veiligheidsproblemen aan. Laat ons eerlijk zijn: Israël is omgeven door buren die herhaaldelijk oorlogen hebben opgestart. Israëlische burgers werden gedood door rakketten die afgevuurd werden op hun huizen en bomaanslagen in hun bussen.’ Obama verwees ook nog naar het recht van de Israëli’s op een eigen staat, na de Holocaust, die nog ver in het joodse geheugen ligt. Nog in de lijn van de verwachtingen pleitte de Amerikaanse president voor een onderhandelde oplossing.

Dat Obama wel uitwijdde over het Israëlische leed, en geen melding maakte van het Palestijnse leed, en angstvallig het woord ‘bezetting’ vermeed, zorgde voor nogal wat hoofdschudden en teleurstelling.

De Belgische minister van Buitenlandse Zaken Steven Vanackere kon zich wel vinden in de woorden van de Amerikaanse president maar beperkte zijn commentaar. Vanackere noemt die andere opvallende toespraak van de morgensessies op 21 september, door de Franse president Sarkozy, een pak duidelijker. Vanackere: ‘Sarkozy’s toespraak was veel meer gericht op operationaliteit en vooral gewijd aan de vraag hoe we die droom van de Palestijnen voor een eigen staat dichterbij brengen.’

Vanackere kan zich vooral vinden in Sarkozy’s oproep om van methode te veranderen. ‘Hij pleit ook voor een methode met een duidelijke tijdstabel, omdat de voorgaande methode, zonder tijdstabel niet heeft gewerkt. Hij wil op zeer korte tijd die onderhandelaars aan de slag krijgen. Dat is waardevol.’

Frankrijk is, van de Europese lidstaten, een van de landen die voor een Palestijnse VN-upgrade wil stemmen op de Algemene Vergadering. Sarkozy gelooft in het momentum: ‘we kunnen niet meer wachten. De Palestijnen wachten al meer dan zestig jaar op hun staat net zoals Israël al meer dan zestig jaar onder de afwezigheid van vrede lijdt.’

De Franse president noemt de vraag om staatserkenning een legitieme eis van de Palestijnen en pleit er onomwonden om de Palestijnen een statelijke observatiestatus binnen de VN te geven. ‘We staan vandaag voor een moeilijke keuze. Iedereen weet dat VN-lidmaatschap door belangrijke actoren zal worden tegengehouden. Maar wie twijfelt er dan aan dat een veto binnen de Veiligheidsraad van de VN een risico inhoudt voor de oplaaiing van geweld in het nabije Oosten?’ Tegelijk noemde Sarkozy elk aanslag op het Israëlische bestaansrecht onaanvaardbaar.

De Belgische agenda

De Belgische minister van Buitenlandse Zaken Steven Vanackere wilde er tijdens zijn persbriefing in New York nog sterk op wijzen dat de kwestie rond de Palestijnse staatserkenning weliswaar belangrijk, maar lang niet het enige agendapunt van de Algemene Vergadering is.

Vanackere: ‘Er gebeurt hier zoveel, en er zijn hier tal van bilaterale gesprekken die zeer waardevol zijn.’ Zelf had hij op 21 september nog een ontmoeting met zijn Congolese collega Alexi Thambwe. Daar zou hij vooral focussen op de Congolese garantie voor eerlijke verkiezingen, zowel de presidentiële als de lokale verkiezingen. Vanackere zou zeker ook de zorg uitspreken over transparante kieslijsten, waarbij alle partijen en kandidaten zich verkiesbaar kunnen opstellen.

De volgende dag, 22 september, zal Vanackere deelnemen aan de topontmoeting rond de tiende verjaardag van de Verklaring van Durban tegen racisme en discriminatie. Hier wil hij zich vooral uitspreken tegen misbruik en het uithollen van de verklaring. ‘In vorige benaderingen is het instrument van Durban tegen racisme en discriminatie al gekaapt geweest door sommigen die Durban heel selectief willen inzetten tegen bijvoorbeeld Israël. Wat ik morgen sterk in het licht wil zetten is dat het instrument van Durban, de inzet tegen discriminatie daartoe niet verengd mag worden.’