“‘De Boliviaanse mijnbouw in een semi-koloniale toestand’
Dit is het eerste blogbericht van de velen die via deze weg vanuit Oruro (Bolivia) zullen worden verstuurd. Via deze blog wil ik het protest tegen de manier waarop in Bolivia aan mijnbouw wordt gedaan ook buiten dit prachtige land een stem geven. Want ik werk nu sedert een dikke drie maand als vrijwilliger bij de organisatie CEPA (Centro de Ecología y Pueblos Andinos) in Oruro, en sta nog elke dag versteld van het onrecht dat de natuur en de bevolking hier wordt aangedaan. Door de mijnbouw. Of beter door de manier waarop hier aan mijnbouw wordt gedaan.
In de komende weken wil ik eerst en vooral een beeld scheppen van de situatie waarin Bolivia zich op het vlak van de mijnbouw bevindt. Algemeen, maar ook aan de hand van enkele concrete cases. Objectief, maar dan vooral toegespitst op de (negatieve) gevolgen voor het milieu en de indigenesbevolking in de streek.
Het hoeft uiteraard niet altijd negatief. Hopelijk kunnen er binnenkort ook positieve berichten de wereld ingestuurd worden over de projecten die wij hier in samenwerking met CEPA in Bolivia, en CATAPA in België op poten aan het zetten zijn!
Daar gaan we.
We horen in de media de laatste tijd heel veel over de protesten tegen enkele megamijnbouwprojecten in Peru, maar ook Bolivië is sedert 2007 bij de koplopers in de wereld wat de productie van enkele metalen zoals zink, lood, tin, goud en zilver betreft, als gevolg van een aantal ingrijpende veranderingen in de mijnbouwsector. Veranderingen en evoluties die nu heel negatieve gevolgen blijken te hebben voor zowel het milieu als de (sociale) rechten van de (indigena)-bevolking.
Toen de huidige regering Morales in 2006 aantrad werd nog algemeen verwacht dat de zwakke toestand van de Boliviaanse economie een vlucht van het toen noodzakelijk geachte buitenlands kapitaal zou inluiden, maar vooral wat de mijnbouw betreft blijkt nu zelfs het tegendeel waar.
Tussen 2006 en 2009 werd meer dan 1.260 miljoen Amerikaanse Dollar aan kapitaal in de Boliviaanse mijnbouwsector geïnjecteerd, wat meer is dan in de 16 voorafgaande jaren samen (tussen 1990 en 2005 werd ‘slechts’ 1.183 miljoen Amerikaanse Dollar in de sector gepompt). Het overgrote deel van dit in de laatste jaren geïnvesteerde kapitaal – in 1997 zelfs 97% - is privékapitaal, en dan vooral uit het buitenland.
Een mooi voorbeeld hiervan is de productie van zink. Met 411000 ton in 2010 is zink verruit het meest ontgonnen mineraal in Bolivia. Opmerkelijk is dat ongeveer 80% hiervan wordt ontgonnen in slechts twee mijnen, die dan nog eens bijna volledig in handen zijn van transnationale bedrijven : de San Christobal mijn – die in handen is van het het Japanse bedrijf Sumitomo – en de Sinchi Wayra mijn die in handen is van het Zwitserse Glencore. Bijna de volledige productie van zink gebeurt met andere woorden in slechts twee grote transnationale bedrijven waardoor de controle over dit ‘nationale’ mineraal bijna volledig in handen is van buitenlands kapitaal. En zo geldt dit ook voor onder andere zilver en lood.
Daarboven komt dat Bolivia in de loop van die zelfde jaren steeds meer zuivere (primaire) mineralen is gaan exporteren naar het buitenland, in plaats van ze zelf te verwerken tot secundaire producten zoals bijvoorbeeld electronica, voeding of als onderdeel voor medisch materiaal. En daarmee misloopt het land heel wat winsten. De waarde van een mineraal zou volgens verschillende bronnen namelijk gemiddeld verviervoudigen als het wordt verwerkt tot een (secundair) eindproduct.
Daarbij komt dat de waarde van zuivere mineralen de laatste jaren nog eens enorm gestegen is, zodat het overgrote deel van de winsten uit de in Bolivië ontgonnen mineralen worden gegenereerd in het buitenland. Men heeft uitgerekend dat slechts 2,5% van de winsten uit ‘Boliviaanse’ mineralen ook effectief in Bolivië blijven hangen!
Dat de export vooral gebeurt naar Japan, Zwitserland, en de Verenigde staten – niet toevallig ook die landen waaruit de grootste mijnbedrijven die in Bolivië actief zijn, afkomstig zijn – zorgt ervoor dat het huidige Bolivië zich op het vlak van de mijnbouw met andere woorden in een soort semi-koloniale toestand bevindt. En dat zullen enkele cases de komende weken zeker nog duidelijker maken.