“‘De kogel is door de kerk’
Het is zover. Er is een locatie vastgelegd voor de bouw van een nieuwe Macedonische orthodoxe kerk in Skopje. De beslissing viel enkele dagen geleden, na meer dan een jaar onderhandelingen en protest uit verschillende hoeken. De nieuwe kerk zal dus niet zoals eerder gepland op het centrale plein worden gebouwd (waar voor de aardebeving van 1963 een kerk had gestaan), maar wel voor het ‘Dom na Armija’, een tijdens monarchisch Joegoslavië opgetrokken cultureel centrum en een ontmoetingsplaats niet ver van het oude treinstation.
Toen het nieuws omtrent het optrekken van een nieuwe kerk in maart 2009 bekend raakte, ontstond er hevig protest. Dat protest verzamelde zich op het bewuste plein, ‘Ploshtad Makedonija’, en bestond vooral uit een groep jongeren. Studenten van de Faculteit Archeologie hadden een actiegroep opgericht en zij vroegen om een open debat en vooral om een beslissing die niet enkel op politieke motieven was gestoeld. Zij vroegen ook meer aandacht voor het onderhoud van oude gebouwen in plaats van voor het betwiste ‘Skopje 2014 - plan’, het plan om de stad Skopje meer glans te geven met tal van nieuwe beelden en gebouwen. Dat plan wordt ondertussen volop ten uitvoer gebracht.
Op 30 maart 2009 kwam het trouwens tot een incident tussen de studenten en ‘toevallig aanwezige’ sympathisanten voor de bouw van een kerk op het plein. Zoals het in Macedonië vaak gebeurt, werd er aan het incident al snel een politieke draai gegeven. De studenten werden ervan verdacht gesteund te worden door de oppositie. De bevolking werd nadien tot kalmte opgedragen door de president.
Er was ook protest uit islamitische hoek. De hoofdzakelijk islamitische Albanese bevolking van de stad vonden het niet kunnen dat er in plaats van de voormalige Burmali-moskee weer op te bouwen er een kerk zou komen. Nu komt de nieuwe kerk er dus voor het gebouw waar vroeger de moskee stond. Dat vind ik persoonlijk toch weer een vreemde keuze. Veel plek voor de nieuwe kerk is er ook niet, want het herdenkingshuis van Moeder Theresa en een klein amfitheater nemen zowat de hele plek voor het ‘Dom na Armija’ in.
De bouw van een kerk staat vooral bol van politieke motieven. De leidende rechtse partij spreidt graag haar ‘christelijk’ nationlistisch gedachtegoed uit door middel van bombastische beelden en groteske gebouwen in het centrum. Ze hopen dan ook dat de bouw van een nieuwe kerk de glorie van Skopje alleen maar zal versterken. De bouw van de kerk kadert uiteraard ook in een etnisch conflict, dat tussen de Macedonische en Albanese bevolking. Hopelijk doet dit nieuws de discussies van de afgelopen maanden omtrent de bouw van een gebouw/kerk voor gevonden archeologische objecten in het fort van Skopje niet opnieuw oplaaien. Het fort is door de incidenten tussen beide bevolkingsgroepen nog steeds gesloten voor het publiek.