“‘Een treurig jubileum’

Harry belt op naar Pace e Bene in Las Vegas, uit Ionia, Michigan. Een paar jaar geleden zat hij in Carson City maar de overplaatsing hebben we niet bewust meegemaakt. Hij weet dat we “in de buurt” zijn, hoe betrekkelijk dit ook is.

Harry is voor zover wij weten de langst gevangenzittende Nederlander ter wereld. Zelfs als hij gedaan zou hebben waarvoor hij veroordeeld is zou hij in Europa allang vrijgelaten zijn. In een land waar een procent van de volwassen bevolking opgesloten zit is het vanzelfsprekend dat hij zit en blijft zitten, ongeacht zijn schuld. Hij zit voor een moord die gepleegd is door iemand die vrij rond mag lopen. Ook zij zou redelijkerwijze allang vrij zijn in Europa. Een enkel voorarrest vond men echter voldoende, medeplichtigheid laat staan daderschap werd niet in overweging genomen.

Het grote schandaal is niet dat zij vrij is, hoe merkwaardig dit ook is. Het schandaal is dat de rechtbank geen getuigenis à décharge voor de moord heeft toegelaten, Harry is veroordeeld tot levenslang en dat is dat. Wat hem aangerekend kan worden is dat hij, als liefhebbende vriend van de moordenares, meegewerkt heeft aan het wissen van de sporen. Dit zou nergens ongestraft kunnen of mogen blijven, maar het is wel iets anders dan het plegen van een moord zelf. Vijfentwintig jaar is veel, en zoals gezegd, zeker buiten Nederland is hij hiermee een recordhouder. De “verjaardag” was 6 april 2010.

Wat kan Nederland als soevereine staat doen voor deze staatsburger? Er op hameren dat hij onschuldig is, zoals Harry zelf wil, is uitgesloten omdat het bemoeienis in zou houden met de rechtsgang in de VS. Een uitleveringsverzoek-retour, zoals gedaan bij Wesam al-D., zou op zijn plaats zijn. of het verzoek aan de dit jaar aftredende gouverneur van Michigan om het vonnis om te zetten. Enige diplomatieke druk zou nodig zijn.

Harry Bout is de zoon van spijtoptanten, een uitdrukking die in Nederland (om van België dan maar te zwijgen) met een holle blik aangehoord zal worden. Zijn vader was politieman in Soerabaja (Java), en de familie bleef daar na de Indonesische onafhankelijkheid. Tot het Soekarnoregime moedwillig mensen met Nederlandse achtergrond het leven zo zuur mogelijk maakte vanwege Nieuw-Guinea (Papua Barat) waarop het aanspraak maakte. De familie is in 1956 alsnog naar Nederland gegaan, maar maak u geen illusies: Nederland was door zijn regering vol verklaard en de mensen die met spijt alsnog opteerden voor Nederland werd te verstaan gegeven dat zij beter konden emigreren. De familie Bout vertrok na een paar jaar naar de VS. Harry is echter altijd Nederlander gebleven en hij denkt dat zijn vreemdelingschap juist een rol heeft gespeeld bij de veroordeling in zijn schertsproces.

En zo kan hij nog steeds dagelijks ondervinden hoe Nederland over zijn achtergrond denkt. Hij belt op en toont zich blij ons te spreken. Het enige dat wij hem kunnen bieden is hoop, misschien tegen beter weten in. Wat ik hem maar niet zeg, maar wel al gezegd heb toen ik hem een jaar of vier geleden bezocht in Carson City, Michigan, is hoezeer ik verwonderd ben over zijn Indische accent - en er een beetje voor smelt, omdat het een dierbare herinnering is. Zo hoor ik het eigenlijk nooit meer, het zal wel niet geheel verdwenen zijn maar het is wel zeldzaam geworden. Terwijl er toch zeker een miljoen zoniet meer mensen met Ind(ones)ische achtergrond in Nederland wonen - inclusief de nu helaas internationaal bekendste politicus wiens naam ik niet ga noemen.

Site over de zaak-Harry Bout.

Illustratie: Harry heeft wel een keer een item gekregen in een actualiteitenprogramma voor een commerciële Nederlandse zender.