“‘Opgelet: wereldverbeteraars aan het werk’

Die IAO, de internationale arbeidsorganisatie, is een oude maar vreemde eend in de bijt van de Verenigde Naties. Opgericht na de eerste wereldoorlog met grote ambities om op wereldvlak te zorgen voor sociale rechtvaardigheid en internationale sociale normen. En met een unieke samenstelling: uit elke lidstaat komen er regeringsvertegenwoordigers, vakbonden en werkgevers. En die hebben er alle drie evenveel te zeggen: het is een tripartite organisatie.

Elke regering heeft er als het er formeel op aankomt precies evenveel te zeggen of te stemmen. Elke regering heeft één stem, België heeft er net zoveel stemmen als de USA, China of pakweg een exotisch eiland als Kiribati. En dictatoriale regimes moeten doorslikken dat een paar verdomde vakbondsvertegenwoordigers die ze af en toe in de gevangenis gooien, er evenveel te zeggen hebben als hun officiële vertegenwoordigers. De autoritaire koning van Swaziland is er zo eentje van die eerste soort, Jan Sithole een vakbondsleider uit Swaziland een van de tweede soort. Beiden stemmen in de plenaire vergadering. Of beter alle drie: de regeringsvertegenwoordigers, de vakbonden, en de werkgeversorganisatie.

De ILO is vooral bekend voor zijn fundamentele sociale normen. Fundamentele normen zoals het verbod op kinderarbeid, verbod op dwangarbeid, recht op vakbondsvrijheid, en dies meer. Dat zijn verdragteksten, conventies die hier worden gemaakt en gestemd. En die lidstaten nadien als internationaal verdrag moeten ratificeren zodat die kracht van wet hebben in hun land. Dit jaar wordt geprobeerd om een conventie rond te krijgen over de basisrechten van huisarbeidsters. Voor ons in België een evidentie, maar niet zo in grote delen van de wereld waar miljoenen huisarbeidsters aan de kost komen. Vaak geheel rechteloos, geen sociale rechten, contracten, arbeidsrechten, sociale bescherming, laat staan een of andere vorm van sociale zekerheid.

Vanuit het ACV nemen twee straffe madammen deel aan deze commissie. Pia Stalpaert, de voorzitster van onze centrale Voeding en Diensten, gepokt en gemazeld in het sociaal overleg in deze sector. Ook vorig jaar maakte ze al deel uit van de kerngroep die de basisteksten onderhandelden. En de andere straffe madam in onze delegatie is Jeanne Devos, die in India een basisbeweging voor huisarbeidsters uit de grond stampte. En intussen een paar miljoen leden telt en er respectabel vakbondswerk verrichtte om er sociale rechten af te dwingen.

Vorig jaar zagen nogal wat regeringen zo een conventie absoluut niet zitten. En ook de werkgeversgroep met inbegrip van de Belgen stemde godbetert en bloc tegen een conventie. Dit jaar staat de tweede lezing op de agenda, als er binnen drie weken wordt gestemd in de plenaire vergadering weten we of er al of niet een internationale norm komt voor huisarbeidsters. Een norm die Jeanne Devos zo belangrijk vindt als hefboom om in veel landen, waaronder India, vooruitgang te boeken in de erkenning van huisarbeidsters.

Een lidstaat die zo een IAO-norm ratificeert, is er daarmee nog niet vanaf. Er wordt ook gecontroleerd wat er in de praktijk in dat land gebeurt. Daarvoor heeft de IAO een stel deskundigen in huis, kunnen er ook klachten worden ingediend. De rapporten daarover beoordelen en er wat mee doen is het werk van de Commissie van de Normen. Een tripartite commissie die zich elk jaar buigt over de overtredingen van de IAO normen en daarvoor regeringen ter verantwoording kan roepen. Met als risico dat zo een land een striemende negatieve beoordeling krijgt in een officieel verslag van de IAO. Met voor het betrokken land nogal wat vervelende imagoschade, en negatieve publiciteit in de media tot gevolg. Met soms ook negatieve reacties van buitenlandse investeerders.

Elk jaar kan de Commissie een twintigtal landen behandelen. De eerste week van de conferentie gaat meestal geheel op in het selecteren van die gevallen: welke landen worden op de rooster gelegd. Daar gaan lange en soms heel emotionele debatten aan vooraf. Bijvoorbeeld tussen vurige voorstanders van Chavez, en al even gepassioneerde critici. Er wordt ook gekeken naar geografisch evenwichten, en gevallen over verschillende soorten van normen. In de praktijk zijn het de sociale partners die de doorslag geven: als vakbonden en werkgevers het onderling eens raken over een lijst, wordt dat de lijst. En kunnen die regeringen de week erop hun advocaten en ministers overvliegen naar Genève om er hun verdediging te voeren voor die tripartite commissie.

Klassiek investeert het ACV heel wat mankracht en middelen in de Commissie van de normen. De voorbije elf jaar was het steeds Luc Cortebeeck die de werknemersgroep van deze commissie voorzit. En voor hem Wily Peirens en Jef Houthuys. En ook straks wordt “Loek Kurtebeck” hier opnieuw door ITUC voorgedragen als voorzitter van deze commissie. Achter Luc staat wat hier in de wandelgangen bekend staat als “Lucs team”: onze collega’s van de ACV-stafdiensten die hier lange dagen (en ook wel wat nachten) dossiers instuderen, tussenkomsten voorbereiden, ontwerp conclusies opstellen voor deze comissie. Vrij hectisch werk, ook al omdat de definitieve lijst van gevallen pas na de eerste week wordt vastgelegd. Chris Serroyen, Andrée Debrulle, Gilbert De Swert van de ACV studiedienst, en Veronique Rousseau van de internationale dienst en Marc Leemans zijn daarbij van dienst.

Naast die twee belangrijkste commissies zijn er ook nog twee andere. Eentje rond sociale zekerheid waar de deur op een kier staat voor een IAO-aanbeveling. Paul Palsterman van de juridische studiedienst van het ACV is daar van dienst. En een andere commissie buigt zich over de arbeidsinspectie. Daar is uw blogger van dienst. Je hoort er nog wel van.

Herman Fonck