“‘Uit Assad's klauwen’
In de nacht liggen tussen de heuvels van het grenslandschap Syrische sluipschutters in hindernis. Onverwacht en dodelijk nemen ze de gezinnen onder vuur die de nachtelijke tocht vanuit Der’a wagen. Honderden vluchtelingen sluipen dan richting grens en veiligheid van Jordanië. Er is geen nacht zonder dodelijke slachtoffers, vooral kinderen en vrouwen, een stervend regime dat dodelijk uithaalt. Zij die uit Assad's klauwen geraken en de grens halen, komen terecht in Za’atari.
Punt op de i
Het kamp wordt zwaar bewaakt door het Jordaans leger. Wie binnen of buiten wil, moet door strenge controles. Voor reporters is er toestemming nodig van de hoogste autoriteit van het kamp: een gedecoreerde commandant die in een prefabcontainer aan de rand van het kamp zetel houdt. Het is Za’atari’s machtscentrum: tientallen mensen staan buiten te drummen om aandacht, wachters houden iedereen tegen, slechts enkelen mogen binnen. Achter een bureau is de commandant druk bezig orders uit te delen aan de agenten rond hem, terwijl hij tegelijkertijd een identiteitsprobleem oplost bij een koppel waar de emoties hoog oplaaien, een vertegenwoordiger van een organisatie zijn dringende hulp nodig heeft, en tussendoor een blogger uit België zonder toelating zijn autorisatie nodig heeft. Wonderbaarlijk kalm blijft de commandant in deze chaos; hij knikt, bevraagt, tekent af, denkt telkens kort na. Als een punt op de i staat een kleine tas koffie netjes op zijn bureau, het enige teken van rust en orde. Je krijgt de indruk dat als deze tas weg is, ook de commandant door het lint gaat.
Strijd
De tenten staan er oogverblindend te wezen op de woestijnvlakte. De zon schijnt er hard op neer. Het kamp is opgedeeld in brede, stoffige lanen, ertussen staan de honderden tenten. Moeders hangen hun was uit en letten op hun kinderen. Mannen zitten voor hun tent, sommigen verloren met hun hoofd in hun handen; anderen, vrolijk in groep. Niemand die Engels kan, en Ahmed - de taxichauffer - tracht zo goed als mogelijk te vertalen. Je ziet er gewonde kinderen. De meesten trachten hun verhaal te doen, en het is pakkend hoe sterk en gelaten ze hier staan te wezen.
Een kluwen van internationale organisaties is hier actief in het kamp. De VN leiden de operaties, en dankzij de Jordaanse commandant en zijn troepen is het hier overwegend veilig. Traumatische taferelen zie je nog hoor je niet. Kampbewoners nodigen ons met een glimlach telkens uit, niemand die klaagt. Er heerst gelatenheid, uit besef dat het veel erger kan. Als je deze mensen ziet en met hen praat, besef je dat president Assad geen enkele kans op overleven heeft: dit volk blijft strijdlustig.
Jorge Vanstreels - 22/02/2013