De politie, uw vriend?

Geweld lokt geweld uit. Geweld tegen de politie moet dus worden veroordeeld, zonder twijfel. Maar ook geweld door de politie. Walter Zinzen verzoekt leidinggevenden en alle agenten met het hart op de rechte plaats dringend een grote schoonmaak in hun korpsen te houden en er alle cowboys en racisten uit te zetten.

Het gebeurt zelden dat de burgemeester van Middelkerke, de heer Jean-Marie Dedecker, een zinnige uitspraak doet maar dit keer was het honderd procent raak. ‘De politie‘, zo zei hij, ‘moet er voor de mensen zijn en niet omgekeerd’. Dat was zijn reactie op een beschuldiging van de West-Vlaamse gouverneur De Caluwé dat de politie in Middelkerke te weinig mensen die de corona-regels overtreden, verbaliseerde.

Zijn woorden klonken als een verre echo van de slogan De politie: uw vriend waarmee de politie zich in lang vervlogen tijden populair trachtte te maken. Het was de tijd van oom agent, tantes waren er toen nog niet bij. Vandaag de dag zijn er nog steeds agenten die in onze dienst staan. Helaas zijn er ook andere, die iedere medeburger beschouwen als een potentiële misdadiger.

Dat lokt reacties uit die soms heel kwalijk zijn.

Hoe kun je nu een fenomeen succesvol bestrijden als je er niets over weet?

Het duidelijkst is dat te zien in Brussel en in enkele andere steden waar jongeren de agenten met stenen bekogelen of zelfs afranselen. Een paar weken geleden stond het land op zijn kop. De minister van Justitie eiste niet alleen een voorbeeldige maar ook een snelle bestraffing van deze belhamels, hierin spoorslags gevolgd door de procureurs-generaal. Ze konden rekenen op veel applaus want waren die jongeren geen “bruinen” die zich niet aanpasten aan onze zeden en gebruiken?

Repressie, lik-op-stuk, harde aanpak dat waren de termen die voortdurend terugkwamen. Nooit stelde iemand de vraag: waar komt die haat tegen de politie vandaan? Hoe kun je nu een fenomeen succesvol bestrijden als je er niets over weet? Ik ben een principieel tegenstander van geweld, van wie het ook komt, om welke reden het ook gebruikt wordt.

Geweld lokt geweld uit. Geweld tegen de politie moet dus worden veroordeeld, zonder twijfel. Maar ook geweld door de politie. Worden al die belaagde agenten niet geconfronteerd met een situatie die ze zelf – of hun collega’s – hebben uitgelokt? Besmuikt hoor je dan vertellen dat heel wat van die jonge Brusselse agentjes afkomstig zijn uit de Denderstreek, je weet wel die streek die zwart ziet van de Afrikanen, maar ook figuurlijk zwart kleurt door de massale steun die het Vlaams Belang er heeft.

Jurgen De Landsheer, korpschef van de politiezone Brussel Zuid, heeft blijkbaar oog voor dat probleem. Hij vindt in ieder geval dat de politie anders moet rekruteren, met meer diverse profielen.

Is er in de opleiding van de politiemensen nog altijd geen vak pedagogie voorzien, dat hen leert hoe ze moeten omgaan met jongelui?

Mijn broek viel af toen ik dat las. Een generatie geleden klaagden Marokkaanse jongeren al over pestgedrag door de politie. Tien keer op een avond door dezelfde agent gecontroleerd worden, is geen pretje. Zelf zou ik er ook agressief van worden. Die jongeren van toen zijn de vaders van de jongeren nu. Maar die laten zich niet meer als doetjes behandelen en grijpen naar stenen als een politiepatrouille zich laat zien.

Ontoelaatbaar, juist. Maar zou hun agressiviteit misschien ook niet voor een tikkeltje verklaard kunnen worden omdat er in het gedrag van sommige politiemensen in al die tijd niets, werkelijk niets veranderd is? Dat een politiechef pas nu ontdekt dat zijn korps niet divers genoeg is?

Is er in de opleiding van de politiemensen nog altijd geen vak pedagogie voorzien, dat hen leert hoe ze moeten omgaan met jongelui, ook – en vooral – als ze balsturig zijn? De Brusselse criminologe Els Enhus (VUB) zei in dit verband in Knack dat het al zou helpen als de politie mensen op een wat beleefdere manier zou aanspreken. Ze voegde er aan toe: ‘Tijdens de eerste lockdown zag je verschillende soorten politieagenten in Brussel. Je had er die joviaal en vriendelijk waren, maar je zag er ook een als een haantje rondlopen die iedereen probeerde te pakken die iets fout deed. Door dat soort machogedrag loopt het fout.’

Een bekend refrein

Maar fout lopen doet het niet alleen in Brussel.

In Antwerpen sloeg een agent een 16-jarige jongen op de Dageraadplaats in het ziekenhuis. Een zwarte jongen. Maar van racisme was geen sprake, zo liet de politiewoordvoerder weten. Want de jongen had zich agressief gedragen. En dan mag de politie er dus op los slaan? Is Antwerpen al niet berucht genoeg vanwege de dood van Jonathan Jacob, een psychiatrische patiënt die tien jaar geleden door politieagenten om het leven is gebracht?

De anti-corona-maatregelen hebben de macho’s kennelijk nieuwe kansen geboden.

Hun excuus? Niemand had ze ooit geleerd hoe ze moesten omgaan met psychisch zieke mensen. Je zou dus denken dat de nieuwe rekruten dat wel leren. Maar de dood van de Sloveen Jozef Chovanec op de luchthaven van Charleroi bewijst het tegendeel. Ook Chovanec gedroeg zich immers agressief. Dus was geweld het enige antwoord dat de agenten kenden. In tien jaar tijd: niets veranderd, geen enkele les geleerd.

De anti-corona-maatregelen hebben de macho’s, over wie Els Enhus het had, kennelijk nieuwe kansen geboden.

In Waterloo viel de politie vorige week vrijdag met liefst 12 agenten een huis binnen, waar een familie met tien bezoekers de coronaregels aan ’t overtreden was. Vader, moeder en twee kinderen werden opgepakt, een dertienjarig meisje werd alleen achter gelaten. Dat ging gepaard met veel geweld. De moeder moest naar het ziekenhuis worden gebracht met een gebroken neus en andere verwondingen.

De vader verklaarde op de RTBf dat de agenten agressief werden en zich schuldig maakten aan buitensporig geweld omdat familieleden de interventie filmden. Het parket zegt – kennen we dat refreintje ondertussen niet al? – dat het integendeel de bewoners waren die gewelddadig waren en de agenten hebben geslagen en verwond. Vader, moeder en de meerderjarige dochter moeten zich daarvoor volgende maand verantwoorden bij de rechter.

Wat ook zijn/haar uitspraak wordt, één buitengewoon verontrustend feit zal blijven: de politie is de woning binnen gegaan zonder huiszoekingsbevel, wat in normale tijden nochtans een absolute voorwaarde is. Maar de tijden zijn niet normaal.

Toch is het niet al treurnis wat de klok slaat.

Het college van procureurs-generaal heeft onlangs in een omzendbrief beslist dat de politie alleen maar toestemming van de procureur des Konings nodig heeft om privéwoningen te betreden. Een bevel tot huiszoeking, uitgevaardigd door de onderzoeksrechter, hoeft niet meer. De agenten in Waterloo hadden die toelating en op dit punt kan hen dus niets verweten worden. En dat is nu juist wat grondwetspecialisten, juristen en mensenrechtenactivisten grote zorgen baart.

Advocaat Joris Van Cauter formuleerde het in een opiniestuk in De Standaard zo:‘De onafhankelijke en onpartijdige rechter (een procureur is geen rechter, WZ) die een dam vormde tussen de burger en de vervolgende overheid is daarmee verdwenen. Geen enkele rechtsgrond rechtvaardigt die wijziging, geen parlementslid die dat ooit heeft goedgekeurd.’

Daarbovenop wilden een paar gouverneurs drones inzetten om ons te bespioneren. Ze zijn gelukkig teruggefloten. Maar als straks een zwerm agenten voor uw deur staat, die binnen wil kijken hoeveel mensen er aan uw kerstdis zitten, kan u ze niet tegenhouden.

Toch is het niet al treurnis wat de klok slaat. Uitgerekend in Antwerpen heeft de burgemeester een politie-inspecteur ontslagen wegens racistische uitlatingen. Wanneer volgen de auteurs die in besloten WhatsAppgroepen hetzelfde misdrijf begaan?

Mogen we de leidinggevenden en alle agenten met het hart op de rechte plaats dringend verzoeken een grote schoonmaak in hun korpsen te houden en er alle cowboys en racisten uit te zetten? En er voor zorgen dat nieuwe rekruten niet in de oude kwalen vervallen? Zodat ook de stenengooiers van vandaag weer het gevoel zullen krijgen dat de politie hun vriend is? Waarvoor dank!