Is het Westen de weg kwijt?

Een Aziaat die verlangt naar westerse superioriteit

© Brecht Goris

Uw aandacht graag voor een dun boekje.

Anderen in ons taalgebied hebben er al over geschreven. De auteur heeft omstandig gesproken met journalisten. De Nederlandse vertaling kost € 12,50, titel Is het Westen de weg kwijt? Wie het enigszins aankan, leze het in het oorspronkelijke Engels (Has the West Lost It?). Het taalgebruik is heus niet ingewikkeld.

De schrijver heet Kishore Mahbubani en komt uit Singapore. Hij is filosoof en hoogleraar aan de universiteit aldaar. Tevens heeft hij drieëndertig jaar zijn land gediend als diplomaat, onder meer bij de Verenigde Naties.

Singapore staat zeker niet bekend voor zijn uitbundige democratie. Wel voor zijn indrukwekkende, recent verworven rijkdom. Mahbubani zelf groeide op in een straatarm land en zijn ouders hoorden dan nog eens bij de armsten van dat arme land.

Tijd om u schrap te zetten.

Kishore Mahbubani heeft zijn boek niet voor niets een ondertitel gegeven: A Provocation.

Is zijn toon vriendelijk, zijn verhaal is genadeloos. Hoffelijk deelt hij oorvijgen uit en geloof me vrij, ze zinderen nog lang na.

Hij begint met een stelling die, op details na, weinigen zullen betwisten.

‘Het komt me voor dat de motivatie van Kishore Mahbubani dankbaarheid is (en daarnaast enig Aziatisch eigenbelang’

Twee eeuwen lang heeft het Westen (dat zijn de Verenigde Staten en Europa en kijk alsjeblieft niet op een eeuw) de wereld economisch overklast. Dat tijdvak is afgelopen.

Daarbij was het een vreemd intermezzo, want vanaf het jaar nul tot de negentiende eeuw waren de grootste economieën op onze planeet die van China en het Indische schiereiland. Hij verheldert die stelling met cijfers die er niet om liegen. Onderafdeling van die stelling: het Westen snapt blijkbaar niet dat zijn oppermacht verleden tijd is.

Waarom heeft Kishore Mahbubani dit boekje geschreven? Hij had even goed kunnen zeggen, westerlingen, als jullie je vuile gewoonten niet willen afleggen, zoek het zelf maar uit. Maar het komt me voor dat de motivatie van Kishore Mahbubani dankbaarheid is (en daarnaast enig Aziatisch eigenbelang).

Ik ben proMO*

 

Steun ons unieke non-profit mediaproject en word proMO*.

Je ontvangt ons magazine en geniet van een pak andere voordelen

Je maakt MO* mee mogelijk en steunt ons in onze missie.

Voor € 4,60/maand of € 60/jaar.

Ik word proMO*

Ja, dankbaarheid.

Allen die het Westen verafschuwen, allen die het Westen brandmerken als de grote boeman die al het wereldleed nu en vroeger op zijn geweten heeft, al die mensen zouden eens diep moeten nadenken over de volgende stelling van de filosoof uit Singapore.

Al op bladzijde 11 ik heb in deze eenzame heuvels alleen de Engelse uitgave naast me liggen) stelt Kishore Mahbubani dat het Westen de Rest van de wereld een cadeau heeft gedaan van onschatbare waarde. Hij noemt het the power of reasoning. Ik vertaal het hier maar als de kracht van het redeneervermogen. Dankzij westers denken en westerse praktijken (manieren van doen en van organiseren) is de Rest van de wereld er met sprongen op vooruit gegaan, stelt hij.

Met ander woorden, Kishore Mahbubani poneert zonder complexen de superioriteit van de westerse beschaving en die beschaving was een weldaad voor de mensheid. Empirische bewijsvoering, logica, wetenschappelijke methode, niet aflatende verificatie, dat alles is vanuit het Westen doorgedrongen en dringt steeds meer door tot de Rest van de wereld, tot onvoorstelbaar profijt van de Rest.

Dat alles heeft, aldus de Aziatische wijsgeer, het leven van honderden miljoenen mensen snel en spectaculair verbeterd. Zijn eigen leven kan als voorbeeld dienen. Westers denken en doen overnemen, dat heeft honderden miljoenen mensen verlost van zwarte armoe en onwetendheid.

Heilzame westerse ideeën

Wie bij ons beweert dat mensen die de superioriteit van stukken westerse beschaving durven te verdedigen infame racisten zijn, die legt, vanuit veilig, comfortabel Europa, een stuitend misprijzen aan de dag voor de honderden miljoenen armen die zich bevrijd hebben uit de dictatuur van hun dagelijkse ellende, omdat zij collectief en onverdroten uitstekende westerse ideeën en praktijken zijn gaan toepassen in hun doen en denken. Twee citaten van Mahbubani:

‘Net nu de Rest van de wereld het beste van het Westen heeft overgenomen en verbeterd, net nu lijkt het Westen radeloos te zijn’

The West did the world a favour by sharing its culture of reasoning with the Rest. Now the Rest, after gaining the same access to the best sources of information, will be able to educate the West … (bladzijde 52)

The West was the first civilization to break out of the clutches of superstition and ignorance that dominated the feudal eras of human history. The West also deserves the credit for carrying humanity to our current era of unprecedented peace and prosperity. (bladzijde 85)

Terecht stelt Kishore Mahbubani dat de heilzame westerse ideeën en praktijken het eerst zijn doorgedrongen in Oost-Azië (Japan, Zuid-Korea, Taiwan, Hongkong en Singapore). China, India en Indonesië volgden. Ik vind hem een beetje té optimistisch waar hij aangeeft dat Latijns-Amerika en Afrika op de goede weg zijn. Maar misschien ben ik gewoon een mopperende West-Europese somberman. Of helemaal erg, een modieuze pessimist.

Net nu de Rest van de wereld het beste van het Westen heeft overgenomen en verbeterd, net nu lijkt het Westen radeloos te zijn. Ik zei het al, Kishore Mahbubani spaart ons niet.

Wentelen in triomfalisme

Terecht wijst hij erop dat het Westen zich na de implosie van het communisme wentelde in triomfalisme. Hij maakt korte metten met de in de jaren negentig alom toegejuichte stelling van de Amerikaanse politicoloog Francis Fukuyama, dat we het einde van de geschiedenis beleefden en dat liberale democratie (op zijn Amerikaans) en kapitalisme weldra de hele wereld veroverd zouden hebben.

Amusant voor ons is in dit verband dat hij onze eigen Willy Claes citeert, die begin jaren negentig van vorige eeuw gezegd heeft dat na de Koude Oorlog er slechts twee supermachten overblijven, de Verenigde Staten en Europa (bladzijde 41). Toen Kishore Mahbubani ambassadeur was bij de Verenigde Naties (jaren tachtig, dus vóór het einde van de Koude Oorlog) merkte hij dat westerse diplomaten met nauwelijks verholen minachting goede raad gaven aan de 88 procent andere aardbewoners. Met dat soort westerse zelfgenoegzaamheid, toen en nu, heeft Kishore Mahbubani geen geduld.

Het Westen is druk doende zijn eigen graf te delven, zoals veel imperia die wegdeemsteren. Het Westen stapelt stommiteit op stommiteit. Het gedraagt zich ploertig, ideologisch, moeiallerig, gewelddadig en arrogant. De voorbeelden die Mahbubani opsomt (Irak, Syrië, Rusland in het nauw drijven, China pesten, enzovoort) snoeren althans mij de keel dicht.

Nee, dat van die superioriteit was een goede zaak voor de mensheid, maar het wordt dezer dagen hoogste tijd dat wij in het Westen ons air van superioriteit in de vuilnisbak gooien. Vandaag doen honderden miljoenen anderen buiten het Westen het even goed, beter, stukken beter.

De goudstandaard

Maar Kishore Mahbubani vindt het Westen te belangrijk om het er zomaar bij te laten. Een agressief en gewond Westen is een bedreiging voor de hele wereld en we hebben maar één wereld en die is broos. Als het Westen niet langer zijn wil kan opleggen aan de Rest van de wereld, dan is het volgens Kishore Mahbubani veel voordeliger, voor Rest én voor West, dat het Westen op sommige punten fungeert als rolmodel. Ja, lees dat maar goed. Wij kunnen nog altijd een na te volgen model zijn. Mahbubani geeft twee voorbeelden voor Europa.

‘We moeten ermee aan de slag, dringend, excuses kunnen we ons niet veroorloven, het zijn uitvluchten, tekenen van onze welbekende lafheid en zelfgenoegzaamheid’

Ten eerste, na twee gruwelijke oorlogen is het vandaag uiterst onwaarschijnlijk dat twee Lidstaten van de Europese Unie nog oorlog zullen voeren. Hij noemt het de goudstandaard van de EU en wijst erop dat de ASEAN probeert op dat punt de EU te imiteren. Ten tweede denkt hij dat het soort sociale bescherming dat de Scandinavische landen hebben georganiseerd over de hele wereld uitgedragen kan worden.

Dat laatste mag je voor mijn part aanvullen met het Rijnlandmodel of zelfs met het Belgische model, het is in ieder geval een gedachte die me na aan het hart ligt, de export van de systemen van sociale bescherming naar ander delen van de wereld. De Rest hunkert naar dergelijke praktijken, zij vormen een van de mooiste delen van de westerse beschaving.

Bovenstaand overzicht is grievend onvolledig. Ook ben ik nauwelijks ingegaan op de stellingen en ideeën waarmee ik het niet eens ben. Het boekje zit propvol onthutsende vaststellingen, harde waarheden en verbluffende aanzetten tot oplossingen. Kishore Mahbubani schrijft dat dit boekje bedoeld is als cadeau voor het Westen. We hebben het cadeau nu in handen. We moeten ermee aan de slag, dringend, excuses kunnen we ons niet veroorloven, het zijn uitvluchten, tekenen van onze welbekende lafheid en zelfgenoegzaamheid.

Ik ben Kishore Mahbubani oneindig dankbaar voor zijn genereuze, stekelige geschenk.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2770   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Schrijver & voormalig journalist

    Geert van Istendael (°Ukkel, 1947) studeerde sociologie en wijsbegeerte. Hij werkte bij het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek, over ruimtelijke ordening.

Met de steun van

 2770  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.