Het beestenbos is nog steeds boos en heeft ons nodig

Keek u of één van uw kinderen in de jaren ‘90 ook ieder weekend naar Beestenbos is boos? Vandaag beseft MO*columnist Jurgen Masure dat één van zijn favoriete tekenfilmseries politieker getint was dan hij toen als kind, en mogelijk ook de makers, goed en wel beseften. ‘Het beestenbos is nog steeds boos en wordt eens te meer bedreigd.’

Toen ik nog een klein Vilvoords kereltje was, hield ik ervan om in het weekend ’s ochtends naar de televisie te kijken. Zoals waarschijnlijk alle kindjes overal. Midden en eind jaren ’90 zond de toenmalige BRT (nu Ketnet) het jeugdprogramma Beestenbos is boos uit. Die serie uit 1993 greep me als 7-jarige bij de keel. En ik denk iedereen van mijn generatie.

Het was een vrij sombere, maar succesvolle serie die in heel Europa te bekijken viel. Een idyllisch bos wordt met de grond gelijk gemaakt door een golf van cement, menselijke activiteit en bulldozers. Onder leiding van een pientere vos zoeken de dieren hun heil ergens anders en gaan op zoek naar hun beloofde land: het Witte Herten Park.

Beestenbos is boos was een atypisch kinderprogramma. Elke aflevering stierven er dieren, zoals de veldmuizen, de mol en meneer en mevrouw egel. Ja ja, luchtig en leuk was anders. Maar de dieren leerden ons hoe we door samen te werken een doel konden bereiken.

De groep dieren had meer van de mens te vrezen dan van elkaar.

Onbedoeld (denk ik) was deze serie zeer politiek. Er werd een pact gesloten om samen te werken, waarbij de roofdieren beloofden de kleinere dieren niet op te eten, ook al ging dat in tegen hun instinct. De groep dieren had meer van de mens te vrezen dan van elkaar.

Dit hele pact kwam op losse schroeven te staan wanneer de dieren in het tweede seizoen hun beloofde land bereiken. De jeugdige kijkers werden verder getrakteerd op enkele lugubere, iconische overlijdens van wat favorietjes.

Amazon versus Amazone

Dit jaar wordt de serie 30 jaar oud. De wereld vandaag ziet er een pak anders uit.

In de jaren ‘90 werden belangrijke stappen gezet richting een groter ecologisch en klimaatbewustzijn. Het was 20 jaar nadat de Club van Rome het fameuze rapport De grenzen aan de groei had uitgebracht. Steeds meer onderzoek toonde aan dat we midden in een klimaatstorm terecht zouden komen.

Een techreus zoals Amazon wordt beter beschermd dan het Amazonewoud.

Vandaag zien we daar de gevolgen van: droogte, opwarming, heftige sneeuw-, regen-, of woestijnstormen, stijgende zeespiegel én afname van de biodiversiteit. Over dat laatste wil ik het hier hebben.

Klimaatverandering en de aantasting van onze biosfeer zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het beestenbos is boos en wordt nog meer bedreigd. Menselijke activiteit zorgde ervoor dat heel wat ecosystemen over de kling werden gejaagd en dat een immens aantal dieren rechtstreeks en onrechtstreeks sterk bedreigd zijn. We zijn in een samenleving terechtgekomen waarin een techreus zoals Amazon haast beter beschermd wordt dan het Amazonewoud.

Tijd om daar verandering in te brengen. Om ervoor te zorgen dat het beestenbos niet langer boos is zullen we twee dingen moeten doen: verwildering en bescherming.

Rewilding

Rewilding is meer dan alleen een leuk dingetje voor natuurliefhebbers. Het kan de sleutel zijn tot onze overleving als soort. Dat blijkt uit recente inzichten in Nature Climate Change. De bescherming of herstel van bepaalde wilde diersoorten haalde zo maar even 6,41 miljard ton CO2 per jaar uit de lucht. Dat is dus, hou u vast, 95% van de hoeveelheid die jaarlijks nodig is om de klimaatdoelen van Parijs te halen. Zo kunnen we ervoor zorgen dat de opwarming van de aarde onder 1,5 graad Celsius blijft.

Lees ook

Verwildering als natuurbehoud: ‘“Rewilding” is de natuur een handje helpen zichzelf te beheren’

Inzetten op verwildering is een krachtig instrument in de strijd tegen klimaatverandering. Door ecosystemen in hun natuurlijke staat te herstellen en belangrijke diersoorten te herintroduceren, kunnen we de cyclus versnellen en meer CO2 uit de atmosfeer halen. Vos, Das en de andere dieren uit het beestenbos zullen tevreden zijn. Bovendien stelt de studie vast dat de bodem gezonder wordt, dat er minder erosie is en dat de algemene biodiversiteit erop vooruitgaat.

Helaas wordt dit nog te vaak onderschat en onderbelicht. De volle aandacht in het klimaatdebat gaat vaak naar groei versus degrowth of kernenergie versus hernieuwbare energie. We moeten ons blikveld over het al complexe klimaatprobleem verbreden en verdiepen.

Beschermen

Om de wereldwijde biodiversiteit te beschermen, zullen we wereldwijd elk jaar 1000 miljard euro moeten neertellen, stelt nieuw onderzoek van Bloomberg. ‘Tjongejonge’, hoor ik u al denken. En ja, dat klinkt duur, maar dat is het niet. Dit gaat over minder dan 1% van het wereldwijde bbp.

1000 miljard euro, dat klinkt duur, maar dat is het niet. Dit gaat over minder dan 1% van het wereldwijde bbp.

Niets doen, zal ons bovendien nóg duurder komen te staan. Hoe je het ook draait of keert, zonder al die verschillende ecosystemen zou onze mondiale economie geen stand houden. Stort dit in, dan stuikt alles in elkaar, stelt het rapport.

De overheid is het best geplaatst om dit te reguleren en die bescherming te verankeren in wetten. Dat schrijf ik ook in mijn boek Mens voorbij markt: een nieuwe economie in tijden van klimaatverandering. De universele verklaring voor de rechten van het dier moet in de praktijk worden omgezet. Dat gebeurt nu nog veel te weinig.

Bovendien moet het doorgedreven rendementsdenken in onze omgang met de natuur eruit gefilterd worden. Als we niet opletten wordt het beestenbos wel beschermd, maar dan louter voor economische en financiële doeleinden.

Dat marktdenken, commercialisering van de wilde natuur en commodificatie mag niet langer de bedoeling zijn. Want dit gaat ook over ons overleven als soort. Ondanks het potentieel zijn er veel uitdagingen. Er moet geld gevonden worden en steun bij het publiek en politiek. Obstakels genoeg.

Dus wat kunnen we doen om rewilding-inspanningen te ondersteunen en klimaatverandering te helpen bestrijden? We kunnen doneren aan natuurbeschermingsorganisaties of verder sensibiliseren en ervoor zorgen dat we hier als samenleving veel bewuster mee omgaan.

Het beestenbos heeft ons nodig

Beleid dat rewilding bevordert verdient eveneens onze steun. Regeringen kunnen een belangrijke rol spelen in rewilding door beleid te creëren dat habitats beschermt en herstelt. Door inheemse vegetatie te planten, beschutting en waterbronnen te bieden en te beschermen en het gebruik van pesticiden en onkruidverdelgers te vermijden. Zo kunnen we inheemse soorten een gastvrije plek bieden waar ze kunnen gedijen. Verder investeren in onderzoek en wetenschap zal hierin ook een allesbepalende rol blijven steunen.

Het beestenbos heeft ons nodig. En wij hen.

De bescherming van onze biodiversiteit moet bovenaan de politieke agenda staan. Het kan veel voordelen opleveren, maar vereist collectieve actie en steun. Zoals de dieren in het beestenbos samenwerkten kunnen we samen aangetaste ecosystemen herstellen, de biodiversiteit vergroten en de effecten van klimaatverandering verzachten.

Het beestenbos dankt u.