Maatjes tegen onmacht

Er bestaat geen medicijn tegen het gevoel van frustratie over het onrecht in de wereld maar Catherine Vuylsteke laat toch een proefballonnetje op.

  • © Brecht Goris © Brecht Goris

Bozar, afgelopen zaterdagavond, de voorstelling Join the revolution, van Action Zoo Humaine. Geen stuk in de klassieke zin van het woord, eerder een rake conference met vier acteurs, een danser en twee zangers. En na afloop, een levendig debat met de zaal. ‘Ik wenste dat we een revolutie konden ontketenen’, zei theatermaker Chokri Ben Chika. ‘Waarom is wat met De stomme van Portici in 1830 in de Munt mogelijk was, dat hier en nu niet meer?’

Zijn centrale vraag is eigenlijk wat wij, burgers van dit land, kunnen ondernemen om het onrecht uit te bannen. Demonstreren – zoals tegen de geplande VS-inval van Irak, in 2002? De bombardementen vonden toch plaats, de tanks rolden voort. Petities ondertekenen – zoals voor de Saoedische blogger Raif Badawi, die tot duizend zweepslagen en jaren cel werd veroordeeld wegens een simpele blog? De man zit nog steeds vast en hij heeft nog honderden klappen tegoed van het regime.

Verantwoord consumeren – en kiezen voor Max Havelaar- of Fair Trade-producten? Oxfam onthulde deze week nog dat de 1 procent rijkste burgers van de wereld welvarender zijn dan de 99 procent anderen bij elkaar en het gaat met name de jongste jaren erg hard. Sinds 2010 breidde het vermogen van de 62 allerrijksten nog met bijna de helft uit.

De Tunesische taxichauffeur die door de leden van Action Zoo Humaine werd gefeliciteerd, haalde zijn schouders op. Hij zei dat er niets te vieren viel en dat zijn volk nog steeds honger heeft.

Je stem uitbrengen op een partij die het goed voorheeft met de wereld? Als die formatie niet aan de macht komt, wordt haar programma niet uitgevoerd. En zo is de 0,7 procent van het bnp voor ontwikkelingshulp nog steeds een toekomstdroom, zelfs al erkennen sommige partijen de nood eraan al jaren.

Prijzen uitreiken die de internationale erkenning uitdrukken voor de dappere wegbereiders in het Zuiden? Ach, de Chinese dissident Liu Xiaobo blijft gevangen, ondanks de Nobelprijs voor de Vrede in 2010.

En diezelfde lauwering voor het Tunesische kwartet voor Nationale Verzoening vijf jaar later maakte Mohamed Modaal ook niet echt blij.

De Tunesische taxichauffeur die door de leden van Action Zoo Humaine werd gefeliciteerd, haalde zijn schouders op. Hij zei dat er niets te vieren viel en dat zijn volk nog steeds honger heeft.

Het is zoals één van de acteurs het zaterdag pijnlijk stelde: alles wat we doen, is louter symbolisch en het dominante gevoel is er een van frustratie en onbehagen. Maar impliceert dit dat al die acties overbodig, want nutteloos zijn? Ik geloof het niet. Kraaide er geen haan naar Badawi, dan was hij wellicht al bezweken aan de barbarij. Waren er geen initiatieven voor de koffieboeren in Congo of de producenten van sesamzaad in Laos, dan verging het hen nog veel slechter. Enzovoort.

Ik moet onwillekeurig denken aan wat de Zuidafrikaanse oorlogsfotograaf Greg Marinovich enige jaren geleden tegen me zei. ‘Niet alleen de economie maar ook de informatie is geglobaliseerd’, stelde deze auteur van The Bang Bang Club. ‘Dat betekent dat we meer dan op eender welk ander moment in de geschiedenis weten wat er overal ter wereld gebeurt. Er wordt niet méér gemoord, verkracht of geplunderd dan vroeger, maar we zijn nu bezwaard met de wetenschap ervan. En jammer genoeg is ons vermogen om te weten niet recht evenredig met dat om verandering te brengen. Dààr ligt de grote frustratie’.

Wat weet, wat deert dus. Decennia geleden, toen het internet nog een wachtende gedachte was en Guido van Meir cursiefjes neerpende in de Humo-rubriek “Het wordt teveel voor Corneel”, opperde hij schertsend een idee met een nuttig fundament. De televisie, suggereerde hij, zou een niet- uitzetbaar venster op het onrecht van de wereld moeten zijn, een 24/7 audiovisuele lawine aan gruwel. En alleen wie centen stopt in de gleuf aan de zijkant, zou even iets anders te zien krijgen. Iets leuks, grappigs, fictioneels. Een voetbalmatch misschien. Van Meir argumenteerde dat als mensen niet zouden kunnen wegkijken, ze wel degelijk zouden handelen.

Het is maar de vraag of loutere giften de structurele problemen zouden oplossen. Maar dàt er moet worden gehandeld, dat staat buiten kijf. Er zijn ontzettend veel mogelijke pistes, collectieve en individuele, maatschappelijke, economische, pedagogische, politieke en praktische. Het is niet of/of maar en/en.

Ik stel me de vraag of we met die buddy-strategie niet opnieuw aan de slag kunnen.

Sta me toe één proefballonnetje op te laten, al was het maar om het af te leren. Herinnert u zich het buddyconcept dat eind jaren tachtig, bij het opdoemen van het aidsspook, in het leven werd geroepen? Het idee was om kwetsbare individuen een maatje te geven, die hem of haar evengoed concreet als moreel zou bijstaan, zodat ze samen verder konden.

Het buddyproject werd internationaal een groot succes. Mensen voelden zich gesteund, geholpen, gedragen, gewaardeerd. Ze voelden zich mens en bovenal deel van. Daarom stel ik me de vraag of we met die strategie niet opnieuw aan de slag kunnen. Europa zag het afgelopen jaar 1 miljoen nieuwkomers arriveren en in ons land kwamen in de jongste vijf jaar 353.000 mensen aan, waarvan de helft uit niet-Europese landen.

Stel dat we voor die tienduizenden Guinese, Afghaanse, Congolese, Syrische, Iraakse,… mannen, vrouwen en kinderen een dergelijk systeem mogelijk maakten. Stel dat u en ik in onze eigen omgeving keken wie we konden helpen met huiswerk, met het vinden van een school of de inschrijving voor een vakantie-activiteit voor de kinderen. Of dat we informeerden welke bestaande initiatieven momenteel op zoek zijn naar extra hulp. Kwestie van het warm water niet opnieuw uit te vinden.

Vreest u dat het een paternalistische daad is, een louter gebaar om het eigen geweten te sussen? Dat hoort het alvast niet te zijn. En dat verwijt hoor ik ook niet van het 9-jarige allochtone jongetje dat ik wekelijks met zijn sommen help en wiens broertjes ik tijdens de vakantie meeneem naar het museum of de bioscoop. Hun klachten betreffen eerder de dagen waarop ik geen tijd heb om iets te ondernemen. En ze weten heel goed dat ik evenzeer naar ons volgend uitje uitkijk als zij.

Het is en/en, veel klein maakt groot. En zo maken we het verschil.

Door hen mee te tronen naar de film Snoopy, het Brusselse Rood Klooster of het Leuvense Museum M help ik het lijden de wereld niet uit, daar ben ik me terdege van bewust. En de jarenlange gratis bijlessen die mijn vriend aan een allochtone student gaf, heffen de mondiale onrechtvaardigheid evenmin op.

Maar de jongeman in kwestie heeft ondertussen wel een diploma op zak en maakte een gigantisch emancipatieproces door. Mijn kleine vriendjes zijn blij met de aandacht en het vertier. En ze kunnen op school meepraten, zelfs al betreft het activiteiten waar hun ouders de tijd noch de centen voor hebben.

Het zijn kleine dingen, ze maken geen einde aan de oorlog in Syrië of aan het bewind van dictators wereldwijd. Maar het is en/en, veel klein maakt groot. En zo maken we het verschil.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Auteur, journalist, filmmaker & China-expert

    Catherine Vuylsteke is journaliste, ze schreef boeken en maakte films over China, (Marokkaanse) homo’s, Brussel en niet-begeleide minderjarigen.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.