Het brood komt niet van de overheid maar van ieder van ons

MO* en VRT: ze zijn van ons allemaal

© Brecht Goris

Walter Zinzen

Vrees niet, beste MO*- lezer, dit wordt geen herhaling van het stuk dat hoofdredacteur Gie Goris hier onlangs neerzette namens Media.21 en dat bedoeld was om de Vlaamse parlementsleden aan te moedigen een goede en aan de tijd aangepaste beheersovereenkomst met onze publieke omroep te sluiten.

Hier volgen overwegingen van iemand die vrijwel zijn hele professionele leven aan die omroep heeft gewijd en daarbij zijn kritiek op het functioneren ervan niet heeft gespaard. Maar steeds uit liefde voor die oude tante, die de VRT ondertussen geworden is, vanuit de door Goethe zo mooi geformuleerde uitspraak Was sich liebt, dass neckt sich. Wie van elkaar houdt, plaagt elkaar.

Soms geven politici toch de indruk dat het brood dat ze uitdelen afkomstig is uit hun eigen bakkerij.

Was het u al opgevallen dat MO* en de VRT , ondanks evidente en grote verschillen, toch ook heel wat met elkaar gemeen hebben? Beide leven bij de gratie van overheidsgeld, en voor beide is dat geld onvoldoende. Dat tekort lossen ze evenwel heel verschillend op: de VRT doet het met reclame en advertenties, MO* met hulp van sympathiserende organisaties en individuen. Maar toch: allebei met privé-geld.

Bovendien: MO* en VRT staan op hun onafhankelijkheid. Geen van beide wil een spreekbuis of propaganda-afdeling zijn van de financierende overheid. Wiens brood men eet, diens woord men spreekt is een oude waarheid die hier helemaal niet opgaat. Want het brood van zowel VRT als MO* komt niet van de overheid maar van ons allemaal.

Overheidsgeld is belastinggeld. De overheid is de tussenpersoon die ons geld uitgeeft, niets meer en niets minder. Maar soms geven politici toch de indruk dat het brood dat ze uitdelen afkomstig is uit hun eigen bakkerij. En dat ze bijgevolg het recht hebben om hun wil op te leggen aan de media, die van dat brood leven. Zo heeft een kwaadwillig minister in het verleden wel eens geprobeerd de dotatie voor MO* te verminderen, omdat hij het blad niet erg waardeerde.

En zo worstelt de VRT al van in de tijd dat hij nog NIR (1930!) heette met een politieke overheid, die een dikke vinger of soms zelfs een hele hand in de pap wil houden.

Hier houden de gelijkenissen met MO* op. Waar MO* een klein medium is, dat niet opereert in een commerciële omgeving, is de VRT een mastodont die een miljoenenpubliek bereikt en wél af te rekenen heeft met concurrenten, voor wie winstbejag de enige raison d’être is.

Tot in 1989 had de VRT (toen nog BRT) een monopolie op radio-en televisie-uitzendingen. Omdat de Nieuwsdiensten van die BRT door alle politieke partijen, de socialisten inbegrepen, als “te links” werden beschouwd, moest er een concurrent komen. Dat werd VTM, later gevolgd door tal van andere zenders. Dat bekwam de BRT aanvankelijk slecht.

In 1995 kwam de “redding”: toenmalig minister van Media Eric Van Rompuy beperkte de bevoegdheden van de gepolitiseerde Raad van Bestuur aanzienlijk en benoemde een outsider tot gedelegeerd bestuurder: Bert De Graeve. Die zorgde er niet alleen voor dat de journalisten van wat nu Vlaamse Radio en Televisie heette, bevrijd werden van politieke druk, maar hervormde het instituut ook tot een bedrijf dat volgens economische principes werd geleid.

De Personeelsdienst werd nu “Human Resources” genoemd, de bazen werden “managers”, de programmamakers “verkochten” hun programma’s aan “klanten” (de afzonderlijke diensten) en werden dus “leveranciers” die “bestelbonnen” moesten invullen om betaald te worden door de boekhouding. Zo is vandaag de dag VRTNWS “leverancier” van bijvoorbeeld Journaal, Terzake en De Afspraak voor de “klanten” Eén en Canvas.

De VRT werd niet meer beschouwd als de grootste culturele instelling van ons land, maar als een bedrijf dat de regels van de vrije markt moest volgen. Hoewel de VRT nooit ofte nimmer aandelen heeft uitgegeven, werd de Vlaamse overheid nu “de enige aandeelhouder” genoemd. Een totaal onjuiste voorstelling van zaken, maar tot op vandaag door iedereen gehanteerd.

In feite is reclame op de VRT een platte besparingsmaatregel, die het de regering mogelijk maakte de subsidies voor de omroep drastisch te verminderen.

Daar boven op is de onhebbelijke gewoonte ontstaan om de gedelegeerd bestuurder CEO te noemen alsof hij/zij aan het hoofd staat van een Amerikaans bedrijf. Mag ik er aan herinneren dat de VRT, net zo min als MO*, verplicht is winst te maken? Toch besliste de Vlaamse overheid dat de publieke omroep inkomsten mocht halen uit reclame en advertenties, waardoor hij verplicht werd de concurrentie aan te gaan met bedrijven voor wie winst wél het alfa en omega is. In feite is het een platte besparingsmaatregel, die het de regering mogelijk maakte de subsidies voor de omroep drastisch te verminderen.

In de beheersovereenkomsten met de Vlaamse regering werden ook bereikcijfers opgenomen. De VRT moest een minimum aantal kijkers en luisteraars “bereiken”. Gevolg: de kijkcijfers werden vrijwel het enige criterium om programma’s te evalueren. Veel kijkers: goed programma. Weinig kijkers: slecht programma. Groot marktaandeel: goed programma. Klein marktaandeel: slecht programma. Marktaandeel! Wie houdt het voor mogelijk?

Toenmalig directeur televisie Piet Van Roe — in 1999 uitgeroepen tot Marketeer van het jaar — decreteerde dat de VRT moest doen wat “Zijne Majesteit de Kijker” wou. In 2011 kreeg hij een lifetime achievement award van de Stichting Marketing. Al dat gemarketeer zorgde ervoor dat het populisme zijn intrede deed, ook in de nieuws-uitzendingen. Siegfried Bracke verordende als hoofdredacteur van Terzake dat kritische of zogenaamde “harde” interviews niet meer mochten, want dat de kijkers zulke interviews niet lustten. Daar is na zijn vertrek gelukkig enige verandering in opgetreden.

En nu staat ons dus een nieuwe beheersovereenkomst te wachten. Die ziet er weinig hoopgevend uit want het oude riedeltje van vroeger is weer helemaal terug: de VRT is, je gelooft het niet, te links. Aantoonbaar onjuist maar wel een reden om de VRT andermaal klein te krijgen via de privé-mediabedrijven. Die worden dan ook op hun wenken bediend. Vinden ze dat de VRT de concurrentie vervalst omdat hij reclame-inkomsten van ze afsnoept?

Maar de kranten mogen wel ongegeneerd op hun sites beeld en geluid produceren en zo de VRT-radio en televisie beconcurreren?

Als de wiedeweerga besliste de regering Jambon die inkomsten te verminderen. Goed idee. Nog beter zou het geweest zijn de publieke omroep opnieuw geheel reclame- en advertentievrij te maken. Op voorwaarde natuurlijk dat de dotatie de verloren inkomsten compenseert. Maar nee, ook de dotatie zal kleiner worden.

De krantenuitgevers vinden ook dat de VRT op zijn website geen zogenaamde longreads meer mag publiceren. Hij moet zich beperken tot visuele en auditieve bijdragen, want tekst is voorbehouden aan de kranten. Zo zo. Maar de kranten mogen wel ongegeneerd op hun sites beeld en geluid produceren en zo de VRT-radio en televisie beconcurreren? Maar natuurlijk, hoe kon ik het vergeten, de krantenlezers moeten betalen, terwijl de VRT zijn waar gratis aanbiedt en dus een oneerlijke concurrent is. Pardon? De VRT wordt, zoals boven al aangestipt, gefinancierd door ons allemaal. We hebben dus wel degelijk betaald voor wat de VRT op zijn site zet. Gratis is het helemaal niet.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Hoe kan de VRT werk maken van het digitale tijdperk als hij niet eens een degelijk platform mag uitbouwen?

Het is dus te vrezen dat de nieuwe beheersovereenkomst van de VRT gaat maken wat de Amerikanen a lame duck noemen, een vleugellamme vogel.

Ons rest dan alleen nog MO* te lezen. Hoewel: de VRT doet zijn best om alsnog zijn bestaansreden te bewijzen en uitstekende programma’s uit te zenden: De Procureurs, De Restauratie van het Lam Gods, In Europa, Als je eens wist, de opsomming is verre van volledig.

Hebben we na het lezen van MO* toch ook op televisie eten en drinken voor onze hongerige en dorstige geest. Willen de huidige machthebbers ons dat echt afpakken?

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.