Ouderen zijn geen zondebok, maar een inspiratiebron

De afgelopen dagen kwam er verzet tegen de Brexit en de media toonden ons telkens weer jongeren. Zelfs in grote menigten waar je met je eigen ogen mensen van alle leeftijden kon zien, spraken de media over “youth”. En ze gingen een stap verder: die jeugd zou razend zijn op de ouderen. Volgens een paar Engelsen die ik sprak en volgens vele reacties op sociale media zoals Twitter en Facebook, was er zelfs kans dat er een burgeroorlog zou komen. Je mag raden wie het tegen wie zou opnemen… Hoe is het zover kunnen komen?

Zondebok

Media en politiek zijn niet de enige verantwoordelijken voor alles wat er misloopt in de wereld, maar wie anno 2016 hun rol en invloed onderschat, is wereldvreemd.

Waar mainstream media telkens weer in falen is nuancering en verdieping.

Waar mainstream media telkens weer in falen is nuancering en verdieping. Het maakt niet uit of dat nu Engelse of Belgische media zijn. Zelfs de zogenaamde “kwaliteitsmedia” laten zien dat ze alleen zwart-wit zien. Bovendien volgen ze zoals de politici het stramien van een zondebok zoeken. Het profiel van de zondebok is duidelijk: telkens groepen die zich niet kunnen verweren. Armen, alleenstaande moeders, vluchtelingen, migranten, ouderen enz.

Een van de beste intellectuelen in het VK, Owen Jones, heeft uitgebreid beschreven hoe lagere klassen in het VK, chavs genoemd, voor uitschot worden uitgemaakt door media en politici. Uitschot dat geen steun of rechten verdient en dat het land liefst kwijt is.

De zondebok is een vreemd lichaam buiten onze samenleving met wie we ons niet willen associëren en op wie we massaal afgeven. Zijn de ouderen het nieuwe vreemde corpus in het VK?

Clichés

Dergelijke clichés die mythes worden waarin we blind geloven, moeten we niet zomaar laten passeren.

Ouderen worden voorgesteld als bange conservatieve mensen die alleen met zichzelf begaan zijn.

Het is makkelijk om ouderen te veroordelen. Veel intelligenter zou zijn om ze trachten te begrijpen.

Ten eerste hebben de overgrote meerderheid van de ouderen kinderen en kleinkinderen. Welke ouders zijn niet begaan met de toekomst van hun kinderen of kleinkinderen? Diens toekomst is zelfs een van de grootste zorgen voor ouderen. Tegelijk: hoe kan je ze als een op zichzelf staand vreemd lichaam zien als je weet dat er wel contact is tussen ouderen en jongeren? Ouderen die geen kinderen hebben zijn vaak mensen die sterk sociaal geëngageerd zijn.

Ten tweede: het is makkelijk om ouderen te veroordelen. Veel intelligenter zou zijn om ze trachten te begrijpen. Waarom hebben veel ouderen voor Brexit gestemd bijvoorbeeld? Of waarom hebben veel ouderen Berlusconi in Italië jarenlang aan de macht gehouden? We stellen niet eens de vragen, laat staan dat we de antwoorden kennen.

Angst voor verandering

Ouder worden betekent kwetsbaar worden. Het begint met je lichamelijke kwetsbaarheid. Die maakt dat voor oudere mensen veiligheid heel belangrijk is. Fysieke veiligheid, ze zijn al kwetsbaarder maar kunnen zich ook moeilijker verdedigen indien er gevaar is. Veel oudere mensen hebben ook angst. Angst of hun pensioen genoeg zal zijn om rond te komen; angst voor eenzaamheid of angst voor de generaties die ze achterlaten.

Maar ook angst voor verandering. Zoals velen anderen onder ons trouwens. Niet alleen voor ouderen gaat de wereld snel. Maar het is wel zo dat ouderen het vaak nog moeilijker hebben met verandering want ze zijn minder in staat om zich aan die veranderingen aan te passen en soms zien ze verandering als een bedreiging. Bovendien hebben ze heel hun leven gewerkt en wat krijgen ze hiervoor in retour? We maken van hen een zondebok.

Dat er duizenden ouderen in eenzaamheid leven, honderden jaarlijks in eenzaamheid sterven, is wraakroepend.

Al die ouderen, een voor een, verdienen eerst en vooral onze dankbaarheid en ons respect voor hun bijdrage in onze samenlevingen. Het maakt niet uit welke kleur, origine ze zijn of wat voor werk ze hebben gedaan. Ze hebben allemaal binnen hun mogelijkheden bijgedragen en een leven trachten op te bouwen.

Zowel overheidsstructuren als de burgers in de wijken moeten nadenken hoe die dankbaarheid en respect in daden om te zetten. Dat er duizenden ouderen in eenzaamheid leven, honderden jaarlijks in eenzaamheid sterven, is wraakroepend. Dan moeten we achteraf niet komen klagen dat ze vervreemd zijn van de samenleving. We hebben ze in de steek gelaten.

De kwetsbaarheid en de angst voor verandering die veel ouderen hebben moeten we trachten te begrijpen en we moeten ouderen bijstaan zodat ze zich minder kwetsbaar en angstig voelen. Ouderen die door hun kinderen, kleinkinderen, familie, vrienden of wijk worden gesteund en opgevangen zijn minder angstig en kwetsbaar.

Inspiratiebron

Het beleid heeft nog veel werk voor de boeg, gaande van fatsoenlijke pensioenen, betere ouderzorg tot en met infrastructuur die rekening houdt met oudere mensen in onze buurten, dorpen en steden. Maar elk van ons kan makkelijk iets doen: tijd maken voor ouderen en met hen in gesprek treden. Het is ongelooflijk verrijkend voor ouderen en vooral voor ons. Ze hebben levensverhalen en levenswijsheid die ze kunnen delen en wij laten die onbenut.

Als een jongvolwassene die in een grote stad woont en meestal alleen met leeftijdsgenoten in contact komt, verplicht ik mezelf om in contact te zijn met andere leeftijdscategorieën, ook met ouderen.

Ook als auteur zorg ik dat ik tussen oudere mensen kom: van Limburg tot West-Vlaanderen. In alle oprechtheid kan ik zeggen dat ik geniet van het gesprek met oudere mensen en ik zie dat heel velen onder hen niet bang zijn en ook niet conservatief, maar begaan met de wereld en nog steeds klaarstaan om iets te betekenen voor de wereld. Oudere mensen zijn geen zondebok, maar een inspiratiebron.

Bleri Lleshi is politiek filosoof en auteur van o.a ‘De neoliberale strafstaat’, EPO, 2014. Onlangs verscheen zijn nieuw boek ‘Liefde in tijden van angst’. Zijn blog vind je hier en je kan hem volgen op Facebook en Twitter.