In de complexe en meervoudige crisis waarin we ons vandaag bevinden, wordt vaak de volgende uitspraak van Einstein aangehaald: 'Je kan een probleem niet oplossen met dezelfde logica die het probleem net heeft veroorzaakt.' Maar hoe slagen we erin ons buiten die logica te stellen, als we allemaal opgegroeid en gevormd zijn binnen die logica? Dat is precies wat Nassim Nicholas Taleb tracht te doen met zijn boek "Antifragiel - Dingen die baat hebben bij wanorde".
Bedoeling is de “opaciteit” waarin we gehuld zijn, te doorbreken en terug een heldere kijk te krijgen op eenvoudige, vaak organische, “automatische” wetmatigheden. Die staan echter haaks op het lineaire denken van de moderniteit dat abstractie maakt van veel zaken en daardoor veel blinde vlekken veroorzaakt. En hoewel we zo begaan zijn met voorspellen en risico berekenen, is de wereld waarin wij ons vandaag bevinden, uiterst complex geworden en vol gebeurtenissen die onvoorspelbaar zijn. Taleb doorprikt de kronkels in het systeemdenken van de moderniteit en stelt zich de vraag: ‘Hoe overleef je in zo ‘n onvoorspelbare wereld? Welke vaardigheden heb je nodig om staande te blijven?’
Voor Taleb is een begrip als “veerkracht” onvoldoende. Het komt er op aan niet alleen de onverwachte ontwikkelingen te kunnen overleven, het komt er ook op aan er sterker uit te komen.
Taleb schreef eerder de internationale bestseller De Zwarte Zwaan. Een zwarte zwaan is voor hem een gebeurtenis die ons totaal onverwacht overvalt en ons leven dramatisch verandert, terwijl we eigenlijk hadden kunnen weten dat ze er aan zat te komen. Zijn voorbeeld: een kalkoen die met allerlei lekkers wordt vetgemest, waant zich op het toppunt van geluk, maar is er zich totaal niet van bewust dat dit geluk op de dag van Thanks Giving abrupt zal afbreken. “Geluk” is dus niet het lineair doortrekken van een situatie. Taleb stelt daarom: ‘Wees geen kalkoen’ en richt uw verwachtingen op de juiste dingen.
Tabeb is risico-analist en adviseur geweest voor belangrijke beleggingsbureaus maar wijdt nu zijn leven aan de studie van het toeval en de denkfouten in ons systeem. Zijn nieuwe boek is bijzonder origineel, zit vol verrassende analyses en is bovendien hoogst onderhoudend geschreven.
Afsluitend nog een citaat ter illustratie van Tabebs gedachtegang: ‘We hebben onze economie, onze gezondheid, het politieke leven, het onderwijs, enzovoort, gefragiliseerd door toevallige variatie en volatiliteit te onderdrukken. Net zoals een maand in bed blijven liggen tot spieratrofie leidt, worden complexe systemen zwakker als we stressoren wegnemen. Alles wat top-down is, maakt zwakker en blokkeert antifragiliteit en groei; alles wat bottom-up is, gedijt onder de juiste mate van stress en wanorde.’
Antifragiel. Dingen die baat hebben bij wanorde door Nassim Nicholas Taleb is uitgegeven door Nieuwezijds b.v. 522 blz. ISBN 9789057122828