Arrogant, onwetend en machtig

Ze beseften bijvoorbeeld niet dat Irak, onder meer door de jarenlange sancties, een doodarm land geworden was, waar bijzonder veel stuk was. Elke vergelijking van dat land met het Duitsland van 1939 was dan ook misplaatst. Maar voor het Witte Huis was Irak een soort abstractie: ‘Saddam + massavernietigingswapens+Al Qaeda = Duivel’.
De oorlog leidt tot een bezetting die gebukt gaat onder het voortdurende geruzie van ijdele, koppige mensen. Jay Garner, de eerste gezant in het naoorlogse Irak, bereidde zich maandenlang voor en besloot dat samenwerking met het Iraakse leger en delen van de administratie noodzakelijk was. Maar achter zijn rug wordt plots de zelfgenoegzame Paul Bremer benoemd. Die neemt al na een paar dagen twee oerdomme beslissingen: de debaathificatie (wat bijvoorbeeld betekent dat zowat alle leerkrachten ontslagen worden want voor overheidsbanen moest je lid zijn van de Baathpartij) en de ontbinding van het Iraakse leger, waardoor 150.000 mensen elk uitzicht op een inkomen verliezen. Meteen daarna start de opstand. Bremer lijkt die twee cruciale beslissingen grotendeels in zijn eentje te hebben genomen: er is geen uitgebreid overleg aan voorafgegaan.
Woodward toont aan wat de gevolgen zijn als het machtigste land ter wereld een president krijgt die erg weinig afweet van het buitenland en geen voeling heeft met internationaal beleid en diplomatie. Dat dit mogelijk is, ligt dan weer aan de uitholling van de Amerikaanse democratie en de commercialisering van het medialandschap. Bush haat bovendien tegenspraak en twijfel en kan daardoor relatief weinig leren. Bush blijft vol zelfzekerheid in volkse voetbaltermen spreken –a real tough guy, weet je wel– want dat is de manier waarop hij altijd succes heeft gehad in de politiek. Maar Texas is de wereld niet.
Als president komt hij op terreinen waar hij zo weinig voeling mee heeft, dat er in zijn naam dwaze beslissingen worden genomen. Als de gevolgen daarvan almaar duidelijker worden, wil hij het niet echt zien: in zijn eenvoudige wereldbeeld van vrijheid tegen de terroristen, ziet hij altijd wel positieve signalen dat vrijheid wint. Als de enige superstaat geleid wordt door mensen met zo weinig voeling met het wel en wee van andere volkeren, wordt de wereld een gevaarlijke plek. Hoopvol is dat dit soort boeken in de VS geschreven en uitgegeven worden.
Staat van Ontkenning door Bob Woodward is uitgegeven door Uitgeverij Balans. 525 blzn. ISBN 978 90 501 8849 4