Het VN-Programma voor Ontwikkeling (UNDP) startte in 2003 een serie Arab Human Development Reports, verplichte lectuur voor al wie met kennis van zaken over de uitdagingen in de Arabische wereld wil spreken. Het meest geciteerde gegeven uit deze rapporten is wellicht dat de hele Arabische wereld jaarlijks slechts 300 boeken vertaalt, een vijfde van wat jaarlijks in Griekenland vertaald wordt.
En het totaal aantal vertalingen in het Arabisch sinds de Abassidische kalief Mamoun (813-833) bedraagt volgens het rapport zo’n 100.000, ongeveer evenveel als er jaarlijks in het Spaans vertaald wordt. Voor al wie deze cijfers wel eens citeert –en sommigen doen dat wel heel gretig– is er ook goed nieuws: de Arabische literatuur is bijlange niet dood. Al wordt er veel te weinig van vertaald in het Nederlands, waardoor wij er erg weinig zicht op hebben.
Voor wie een literair avontuur niet schuwt, is er nu Ik ben Abbaas al-Abd. Verwacht geen rechtlijnig verhaal, geen politiek voorspelbare diatribe, geen oriëntaalse taal. Ahmed Alaidi schreef een korte maar veeleisende roman over de onrust in het hedendaagse Egypte, en hij plaatste deze onrust in het hoofd en de buik van het individu. Dat levert heel wat persoonsverwarring en dubbele identiteiten op, waardoor je als lezer gedwongen wordt stil te staan bij de letterlijke vraag: wie is dit? Identiteit is niet alleen een worsteling voor wie ver van zijn grootvaders huis woont, maar ook voor al wie geconfronteerd wordt met de maatschappelijke aardverschuivingen van de mondialisering. ‘Dit is geen roman’, schrijft Alaidi in pure Magrittestijl (blz. 53).
‘Niemand leest graag over de kwellingen van halfgoden wanneer hun is geopenbaard hoezeer ze zelf kwartmensen zijn.’ Gelukkig voor de auteur zijn heel wat lezers juist wél geïnteresseerd in gebroken mensen die worstelen met de wereld. Abbaas geeft een inkijk in Egypte die niet te vatten is in de nieuwskolommen van een krant, als er in Nederlandstzalige kranten al interesse zou zijn voor Egypte. Dat maakt de roman de moeite waard.
Ik ben Abbaas al-Abd door Ahmed Alaidi is uitgegeven door De Geus. 123 blzn. ISBN 978-90-445-1237-3