De interne keuken van noodhulpconsortium 12-12

Onder directeur Erik Todts bundelt 12-12 de krachten van Unicef België, Handicap International, Plan België, Oxfam-Solidariteit, Dokters van de Wereld en Caritas International.

Hoe verdeelt 12-12 na een noodoproep het ingezamelde budget onder de zes lidorganisaties?

Todts: Een akkoord in 1984 bepaalde wie welk deel van de stortingen kreeg. In die jaren zaten we nog in het verzuilde ngo-landschap en de evenwichten daarbinnen bepaalden in sterke mate de verdeelsleutel. Vanaf 1999 zijn we dat objectiever beginnen doen. We baseren ons nu op de giften en legaten die de organisaties jaarlijks krijgen –gelijkaardig aan wat ze in Nederland doen.

Bij elke ramp waarvoor 12-12 geld inzamelt komen er ook giften rechtstreeks bij de leden toe. Ten tijde van de tsunami was dat tien procent van het totaalbedrag, voor de ramp in Haïti dubbel zoveel en na de aardbeving in Nepal bijna 50 procent. Gaan de lidorganisaties steeds meer hun eigen weg?

Wij zien die trend niet als een probleem. Integendeel, we moedigen hem aan. Sommige mensen zullen altijd bij hun vertrouwde ngo blijven, anderen zullen veeleer een sporadische gift aan 12-12 overmaken. Wat uiteindelijk telt, is hoe je de totale koek kunt vergroten en we denken dat de huidige aanpak het totaal aantal giften omhoog trekt. Consortium 12-12 en zijn leden zijn geen communicerende vaten, ze versterken elkaar. 

Niet blindstaren op het budget

Kunnen niet-leden ook soms geld krijgen van 12-12 voor specifieke noodhulpacties?

Onze leden kunnen beslissen om bij het halen van een streefdoel voor het de financiering van de noodhulpfase, het “overschot” open te stellen voor andere ngo’s. Voor Nepal was 5 miljoen euro het beoogde doel –de leden kunnen tot aan dat bedrag een efficiënte besteding garanderen. We haalden maar iets meer dan de helft op, dus voor Nepal zal dit niet van toepassing zijn. Na de ramp in Haiyan konden we zo 500.000 euro aan andere ngo’s geven. We communiceren die mogelijkheid –als ze zich voordoet– vooral via 11.11.11. en de ngo-federatie.

Hoe doet 12-12 het in vergelijking met vergelijkbare consortia in andere landen?

Grotere landen kunnen meer inzamelen en zo hun werking als consortium ook professioneler aanpakken. Het verschil met pakweg Nederland is echter niet zo groot als men vaak beweert. Je moet je niet blindstaren op het ingezamelde budget, maar je moet dat verrekenen per capita. Dan komt ons land er zo slecht niet uit.

Toch ligt het per capita bedrag van de voorbije zes inzamelacties in Nederland meer dan dubbel zo hoog als in België.

Akkoord, wij zouden het natuurlijk nog beter kunnen doen, al is het verschil niet zo groot als men her en der blijft beweren. 

Op welke manier beslist 12-12 dat een bepaalde ramp een noodoproep waard is?

‘We moeten altijd rekenen op gratis en vrijwillige bijdragen, van pers, media en burgers.’

Dat gebeurt op basis van drie elementen. Eén: het aantal doden en de (economische) schade. Die moet groot genoeg zijn om een buitengewone oproep voor internationale hulp te verantwoorden. Soms is dat moeilijk om in te schatten. In de eerste 24 uur na de aardbeving in Nepal waren er nog niet veel doden geteld. 

Vervolgens kijken we naar de capaciteiten van het getroffen land om zelf hulp te bieden. Kan onze hulp echt een verschil maken? Een ramp is Japan is iets anders dan een ramp in Nepal –waar buitenlandse hulp onontbeerlijk is. 

Ten slotte gaan we na of er in België een draagvlak bestaat. Zijn de mensen er mee bezig? We moeten immers altijd rekenen op gratis en vrijwillige bijdragen, van pers, media en burgers. Zo’n vraag kan je niet elke drie maanden stellen. Ook sociale media spelen een steeds grotere rol om die inschatting te maken. 

‘De openbare omroep moet je meehebben’

Flashback naar zaterdag 25 april 2015. Hoe hoorde u over de aardbeving in Nepal en wat gebeurde meteen daarna?

De dag zelf hoorde ik via nieuwssites voor het eerst over de aardbeving. Daarop volgde een gedachtewisseling met onze lidorganisaties en collega’s in onze buurlanden. De volgende dag, 26 april, vond een Skype-overleg plaats tussen onze zes leden. Bij de VRT heb ik gepeild naar hun inschatting van de situatie. Een voorwaarde voor een succesvolle 12-12-actie is immers dat je de openbare omroep mee hebt en dat ze via al hun kanalen mee oproepen tot steun. Doorgaans nemen we binnen de 48 uur een beslissing. 

Volgt u als directeur van 12-12 persoonlijk op waar het ingezamelde budget voor noodhulp precies belandt?

Dat is de verantwoordelijkheid van onze leden, die zelf beslissen hoe ze die noodhulp besteden. Wij controleren op voorhand de degelijkheid van hun organisatie, niet de concrete programma’s. Wat we wél doen, is journalisten stimuleren om ter plekke de projecten te bezoeken en hen helpen om bij de projecten te geraken. Wat onze leden precies doen, ontdek je dan wel als je ter plekke bent.

Lees vanaf maandag 19 oktober op www.MO.be verhalen van de overlevenden van de aardbeving in Nepal én een analyse over de besteding van uw giften.