Inheemse Zoque uit Mexico: ‘Voor jullie luxe betalen wij een prijs ’

De inheemse Zoque uit Chiapas in Mexico ontvangen de Pax Christi International Vredesprijs voor hun vreedzame strijd tegen petroleumontginning in hun streek. Ze maken van de gelegenheid gebruik om Europese autoriteiten en consumenten op hun verantwoordelijkheid te wijzen.

© Catholic Non Violence Initiative

Betoging van de Zoque gemeenschap tegen petroleumontginning, op 22 juni 2017

‘Wat we uit ons verblijf hier in Europa hopen te halen? We willen mensen bewust maken dat al de luxe die ze hebben, al de elektriciteit die ze gebruiken, dat daar bij ons een prijs voor betaald wordt.’

Mikeas Gómez is een jonge vrouw van de inheemse Zoque gemeenschap uit het noordoosten van Chiapas, een staat in het zuiden van Mexico. De Zoque zijn met zo een 60.000. Ze leven in een uitgestrekt gebied vol bergen en rivieren waar zowel tropisch regenwoud als naaldbossen te vinden zijn. Veel natuurlijke rijkdommen dus.

‘We willen mensen bewust maken dat al de luxe die ze hebben, al de elektriciteit die ze gebruiken, dat daar bij ons een prijs voor betaald wordt.’

Ik ontmoet Mikeas in de kantoren van Pax Christi Vlaanderen in Brussel. Deze jonge dichteres is in Europa omdat ze op zondag 29 oktober in naam van haar organisatie Zodevite, de Pax Christi International Vredesprijs in ontvangst nam.

Gedurende jaren zette Mikeas zich in voor het behoud van de Zoque taal en cultuur, maar plots kreeg de dreiging tegenover haar volk ander proporties.

‘Een dik jaar geleden werd één van onze gemeenschappen bedreigd met ontruiming. Toen we ons informeerden bleek de reden petroleumontginning.’

Zoque-gebied: te koop

cc Frayba_MikeasSanchez

De inheemse Zoque activiste Mikeas Sanchez

Die petroleumontginning past in het energieplan dat de federale Mexicaanse regering in 2013 bedacht. Mexicaanse bedrijven en buitenlandse investeerders kregen van de regering vergunningen om grote delen van het grondgebied te exploreren en exploiteren. In het territorium van de Zoque ging dit over een gebied van 84.500 hectares waarin 12 putten geboord zouden worden, goed voor 437.800 ruwe olievaten.

Het gebied van de Zoque wordt echter niet alleen bedreigd door petroleum. De regering heeft nog elf mijnbouwprojecten in de stijgers staan. Een ervan is zelfs al actief. Er zijn ook plannen om een bestaande stuwdam te vergroten tot mega-formaat en elders twee kleinere stuwdammen te bouwen. Op de vulkaan Chichonal wil men met twee grote projecten geo-termische energie opwekken.

Het land betekent voor de Zoque veel meer dan haar grondstoffen

‘De oorzaak is dit economisch ontginningsmodel’, legt Mikea uit. ‘In Europa zijn de grondstoffen al uitgeput en in Latijns Amerika niet. Voor ons zijn die grondstoffen echter veel meer dan “gewoon grondstoffen”. De bomen, rivieren en bergen zijn een deel van ons leven, ze zijn ons evenwicht.’

‘We hebben ons land nodig om voedsel te produceren zoals bonen en mais. Ons land en haar grondstoffen zijn daarnaast ook de voedingsbron van onze spiritualiteit, van onze kunst en literatuur.’

‘Hoe kan ik aan iemand uitleggen die gewoon een bloem ziet dat die bloem een bepaald geluid maakt en wij die bloem gebruiken om kinderen te leren spreken. Wanneer die bloem niet meer bestaat zal dat kind niet meer zoals vroeger haar taal kunnen leren.’

Ritchio (CC BY-SA 4.0)

Zoque carnaval

Inheems protest geïnspireerd door pauselijke encycliek

Dat de Zoques zich gingen verzetten tegen wat ze de plundering van hun land noemen, is niet verwonderlijk. ‘Onze strijd gaat al 500 jaar terug’, beweert Mikeas. ‘We verzetten ons door onze taal te behouden, onze cultuur, wat we eten, onze muziek.’ Een jaar geleden echter, toen de plannen van de Mexicaanse regering en de petroleumindustrie duidelijk werden, nam ook dat verzet een andere wending.

Een katholieke priester lag mee aan de basis van Mikeas’ organisatie Zodevite. Deze inheemse beweging profileert zich uitdrukkelijk als gelovig. Mikea verwijst als inspiratie voor hun strijd naar de encycliek van Paus Fransiscus waarin thema’s als consumptie en milieuvervuiling centraal staan.

cc Sipaz. Betoging_Zoque

Betoging van de Zoque gemeenschap tegen petroleumontginning, op 22 juni 2017

Protest stopt de zoektocht naar petroleum, voorlopig

‘We besloten om onze gemeenschappen te informeren. Veel mensen in onze gemeenschappen zijn analfabeet. We reisden naar de afgelegen gemeenschappen waar ze alleen de Zoque-taal spreken en legden hen uit wat de impact van deze plannen ging zijn. We organiseerden volksraadplegingen en betogingen. We bouwden een netwerk uit met solidaire bewegingen en media zodat ons verhaal ook elders gehoord werd.’

Zodevite slaagde erin de exploratie en exploitatie vergunningen, tijdelijk, een halt toe te roepen.

Zodevite slaagde erin de exploratie en exploitatie vergunningen (tijdelijk) een halt toe te roepen. Ze beriepen zich op hun recht volgens de ILO-conventie 169 van de VN die bepaalt dat inheemse volkeren geraadpleegd en geïnformeerd moeten worden over megaprojecten op hun land. In maart gaf het parlement hen gelijk en gebood de Mexicaanse staat zijn petroleumplannen voorlopig op te bergen tot ze de inheemse bevolking naar behoren geraadpleegd had.

35 dagen gevangen

Het opnemen tegen reuzen als de Mexicaanse staat of petroleumbedrijven gebeurt niet zonder slag of stoot. Naarmate het protest groeide, nam ook de repressie toe. De regering dreigde sociale programma’s te stoppen indien Zodevite haar strijd voortzette. Geruchten werden verspreid om activisten in diskrediet te brengen. Met beloftes zoals werkvoorziening en lokale ontwikkeling probeerde men de gemeenschappen te verdelen.

Veel leden van Zodevite kregen bedreigingen en waren het slachtoffer van pesterijen en geweld. De voorzitter die het meest in de media kwam, ontving verschillende dreigtelefoontjes. Een plaatselijke rechter gebood 32 leden van Zodevite op te pakken. Eéń van hen, Silvia Juarez, een moeder van twee kinderen, zat 35 dagen gevangen.

‘Gelukkig konden we rekenen op veel solidariteit toen men probeerde onze strijd te breken met allerhande strategieën zoals ons te criminaliseren en op te sluiten’, vertelt Mikeas.

Geen alleenstaand geval

Een organisatie die Zodevite steeds bijstond was Frayba. Frayba is lid van Pax Christi International. De organisatie ijvert voor mensenrechten in Chiapas en verzet zich tegen de ontginningsindustrie. Aan de tafel in Brussel zitten naast Mikeas ook Gilberto Hernández, van FRAYBA en de Colombiaanse Martha Romero van de Latijns-Amerikaanse afdeling van Pax Christi.

cc Pax Christi

Gilberto van Frayba, Martha van Pax Christi Vlaanderen en Mikeas van Zodevite in Brussel

Beiden wijzen ze mij op het grotere plaatje. De strijd van de Zoque is geen alleenstaand geval. ‘Dit project is een van de vele in Latijns-Amerika. We geven deze prijs aan het Zoque-volk om hun strijd en die van zoveel volkeren in Mexico en daarbuiten te steunen tegen dit economisch ontginningsmodel’, benadrukt Martha.

Europese verantwoordelijkheid

‘Veel Europese landen promoten dit model om tegemoet te komen aan hun behoefte voor goedkope grondstoffen en energie’, voegt Martha er aan toe. ‘Die toenemende behoefte verleidt Latijns-Amerikaanse regeringen ertoe de regelgeving te versoepelen om bedrijven en investeringen aan te trekken.’

Veel Europese landen promoten dit model om tegemoet te komen aan hun behoefte voor goedkope grondstoffen en energie

Gilberto van Frayba legt uit dat ze daarom niet alleen hier zijn om de Pax Christi International Vredesprijs te ontvangen. Ze willen de Europese autoriteiten ook op hun verantwoordelijkheid wijzen.

‘Momenteel wordt het vrijhandelsakkoord tussen Mexico en de Europese Unie heronderhandeld. We vragen Europese autoriteiten dat respect voor mensenrechten deel uitmaken van die akkoorden en dat de vrijhandel de conflicten om land en grondstoffen niet doen toenemen.’

Onze verantwoordelijkheid

Mikeas wil niet alleen de Europese autoriteiten op hun verantwoordelijkheid wijzen maar ook de consumerende bevolking. ‘Veel van de producten die men hier consumeert komen uit onze streken. Voordat die bij jullie thuis belanden, moeten er enorm veel mensen afzien. Ik hoop dat deze reis mensen hier helpt begrijpen dat door dit economisch model mensen van hun land verdreven worden, honger lijden en in armoede leven. Dat activisten gecriminaliseerd en bedreigd worden. Ik hoop dat als mensen weten wat er gebeurt de solidariteit ook toeneemt.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.