1 procent van rivieren stoot 80 procent van de plasticvervuiling uit

Op de interactieve wereldkaart van Ocean Cleanup is tot in detail te zien hoeveel plastic de onderzochte rivieren naar zee deden vloeien

Ocean Cleanup (CC BY-NC-ND 3.0)

Zo’n 1000 rivieren wereldwijd zijn samen goed voor bijna 80 procent van de plasticvervuiling in de oceanen, blijkt uit nieuw onderzoek. Verrassend is dat daar ook veel kleine rivieren bij zijn.

Dat het overgrote deel van het plastic in de oceaan terechtkomt via rivieren, was al geweten. Maar tot nog toe werd gedacht dat vooral erg grote rivieren verantwoordelijk waren voor het leeuwendeel van die vervuiling.

Nieuw onderzoek door Nederlandse universiteiten en het Duitse Helmholtz Centrum voor Milieuonderzoek komt tot een andere conclusie. Met behulp van nieuwe metingen en modellen laat het onderzoek zien dat zo’n duizend rivieren, waaronder ook veel kleine en middelgrote rivieren, bijna 80 procent van de plasticvervuiling voor hun rekening nemen.

Geografische factoren

Terwijl in eerdere studies de grootste rivieren ter wereld werden gerangschikt als de grootste bijdragers aan het probleem, verschuift volgens de nieuwe analyse het zwaartepunt naar kleinere rivieren die door kuststeden in opkomende economieën stromen.

‘Een beter begrip van hoe plastic evolueert naar oceaanvervuiling kan een veel gerichtere interventie mogelijk maken.’

Volgens de studie wordt het niveau van plasticvervuiling immers niet alleen bepaald door de hoeveelheid plastic afval die gegenereerd wordt in een bepaalde regio, maar ook door de waarschijnlijkheid waarmee dat afval in de oceaan terechtkomt. En daar blijken drie belangrijke factoren mee te spelen. Zo zijn neerslag en wind doorslaggevend om het afval te mobiliseren. Landgebruik en reliëf zijn cruciale factoren die die mobiliteit kunnen verhinderen. En de derde factor is de afstand tot de dichtstbijzijnde rivier en tot de oceaan: hoe langer de afstand, hoe lager de kans dat het plastic in de oceaan terechtkomt.

Tropische eilanden

Zo toont de studie aan dat tropische eilanden hotspots zijn door hun overvloedige regenval en korte afstanden tot talrijke rivieren en de oceaan. Deze factoren leiden tot duidelijke concentraties van plasticvervuiling door rivieren in landen als de Filippijnen, Indonesië, Maleisië, de Dominicaanse Republiek en in heel Midden-Amerika, terwijl ook grote continentale landen zoals China en India nog steeds hoog op de lijst staan.

Omgekeerd maken kustloze landen, droge gebieden met weinig wind of gebieden met veel dichte bebossing heel wat minder kans om veel bij te dragen aan de plasticvervuiling van oceanen. Voorbeelden zijn onder meer Centraal-Afrika of het Westen van China.

‘De omvang van het plasticprobleem lijkt misschien ontmoedigend’, zegt Boyan Slat, oprichter van The Ocean Cleanup, dat meewerkte aan de studie. ‘Maar een beter begrip van hoe plastic evolueert naar oceaanvervuiling maakt een veel gerichtere interventie mogelijk. De vaststelling dat de vervuilingsniveaus wereldwijd erg verschillen, kan ons helpen om het probleem sneller op te lossen. We zullen deze nieuwe gegevens gebruiken als leidraad voor onze opruimactiviteiten. En we hopen dat anderen dat ook zullen doen.’