Aanhangers nemen Chávez onder vuur
Humberto Márquez
17 oktober 2005
De sociale revolutie die de Venezolaanse president Hugo Chávez preekt, keert zich tot diens verbazing opeens tegen hem. Overal in het land komen groepen op straat die traditioneel tot de achterban van de populistische president behoren. Indianen, straatventers, ambtenaren, vakbondsactivisten, gepensioneerden en studenten zijn om uiteenlopende redenen niet tevreden met de regering.
De betogingen zijn klein, maar het ongenoegen is voelbaar tot in de verste uithoeken van het land. Vorige week verzamelden tientallen Wayúu-, Yucpa- and Barí-indianen uit het grensgebied met Colombia zich in Caracas om te protesteren tegen plannen om vanaf volgend jaar op hun grondgebied steenkool te ontginnen. De indianen vinden de bossen en watervoorraden die moeten opgeofferd worden voor de nieuwe mijnen, belangrijker dan de brandstof die kan worden bovengehaald. Wij willen geen mijnwerkers worden, wij zijn boeren, herders, wevers en vissers, verklaarde Wayúu-leider Ángela González.
De straatventers van Caracas uiten al sinds vorige maand hun onvrede in rumoerige betogingen. Zij protesteren tegen maatregelen van het stadsbestuur om hen te doen opkrassen uit de drukke straten.
In Maracay, een industriestad op 60 kilometer van Caracas, blokkeerden de slachtoffers van recente overstromingen al verscheidene dagen de straten in het centrum. Ze willen bijstand van de overheid. Leerkrachten uit Maracay betoogden op zes oktober omdat de regering hun collectieve arbeidsovereenkomst negeerde, terwijl universiteitsstudenten op straat banden in brand staken om te protesteren tegen het ontslag van een ambtenaar die was ingegaan op hun eisen.
Begin oktober lag ook het ministerie van Onderwijs onder vuur. Honderden ambtenaren eisten dat de regering hun achterstallige lonen zou uitbetalen - zoals dat al gebeurd is in andere ministeries. De betogers wilden ook dat tijdelijke contracten worden omgezet in vaste betrekkingen en dat de laagst lonen worden opgetrokken.
Door de hoge olieprijzen verdient Venezuela, de grootste petroleumexporteur van Latijns-Amerika, elke maand miljarden dollar extra. Met een deel van dat geld heeft Chávez nieuwe sociale programma’s opgezet waarvan miljoenen arme Venezolanen profiteren. Maar dat lijkt de sociale eisen enkel aan te wakkeren.
De Nationale Arbeidersunie, een vakbondskoepel die achter de regering staat, organiseerde begin oktober een mars door Caracas om te protesteren tegen het uitblijven van een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst voor de openbare sector. In het oosten van de hoofdstad wierpen taxi- en buschauffeurs al verscheidene keren wegblokkades op om maatregelen af te dwingen tegen de frequente overvallen waarvan ze het slachtoffer worden.
De regering lijkt niets goed te kunnen doen. Anders dan zijn voorgangers beschouwt Chávez de woningnood als een topprobleem. Venezuela heeft 1,5 miljoen nieuwe woongelegenheden nodig om iedereen een fatsoenlijk dak boven het hoofd te bieden. Twee maanden geleden stuurde Chávez zijn minister voor Huisvesting de laan uit omdat het werk niet snel genoeg opschoot. Maar ook de initiatieven van zijn opvolger lokken protest uit. Begin deze maand moest de politie 300 gezinnen uit onafgewerkte appartementen zetten. De bewoners waren het wachten beu en klaagden ook over onregelmatigheden bij de toewijzing van de appartementen.
De opsomming van ontevredenen is eindeloos. Gepensioneerde ambtenaren van Caracas eisen de uitbetaling van achterstallige pensioenen. In de stad Valencia kwamen mensen op straat omdat 80.000 bejaarde inwoners helemaal geen pensioen hebben. De bewoners van de sloppenwijk 23 de Enero, een links bastion in Caracas, ergeren zich aan het uitblijven van werkzaamheden om het woongebied eindelijk goede straten en nutsvoorzieningen te geven. In verscheidene steden in het oosten van het land wordt betoogd tegen de onregelmatige stroomvoorziening.
Een topbijeenkomst van vakbonden in de zuidoostelijke deelstaat Guayana verweet de overheid syndicale activisten lastig te vallen. Heel wat vakbondsleiders staan aan de kant van de regering, maar zijn niet van plan hun mond te houden over het ongenoegen en de eisen die bij hun achterban leven.
De regering reageert behoorlijk lichtgeraakt. Ze haalde bijvoorbeeld het internationale nieuwsprogramma Dossier van de openbare tv-zender Kanaal 8 nadat de presentator, de ervaren journalist Walter Martínez, kritiek had geleverd op regeringsmedewerkers. Toen andere commentatoren die dicht bij de regering staan zich tijdens een later programma achter Martínez schaarden, intervenieerde president Chávez telefonisch om zijn medestanders tot de orde te roepen. Maar op de pro-Chávez website Aporrea verschenen nog veel steunbetuigingen voor Martínez.
Tot vorig jaar waren het de oppositie, de werkgevers en regeringskritische vakbonden die Chávez met betogingen en stakingen het vuur aan de schenen legden. Maar die tegenstanders raakten verzwakt door de overwinning van Chávez in een referendum over de voorzetting van zijn ambtstermijn. (PD)