Afhankelijkheid van olie- en gasuitvoer bedreigt Russische economische groei
Sergei Blagov
25 december 2002
Rusland haalt dit jaar een bruto nationaal
product van vier procent. Dat is iets minder dan de 5,5 procent vorig jaar
maar in vergelijking met de rest van de wereld doet de Russische economie
het niet slecht. Het land kruipt gestaag verder uit de diepe put die werd
geslagen in de jaren 90. Dat is grotendeels te danken aan de gunstige
prijzen van gas en olie, Ruslands belangrijkste exportproducten. Als het
land de groei wil bestendigen, dan is er dringen meer diversificatie nodig,
zo stelt de Wereldbank.
Tijdens een toespraak van tweeëneenhalf uur maakte president Vladimir
Poetin vorige week de balans op van de economische prestaties in 2002. In
sommige steden verzamelden mensen op ijskoude pleinen om te luisteren naar
de diagnose van de president. Poetin zette de prestaties van zijn regering
in de verf: de buitenlandse schuld is verminderd tot 40 procent van het bbp
- een gevoelige afbouw tegenover de 130 procent van 1998. De schuld aan
westerse regeringen, banken, de Wereldbank en het Internationaal Muntfonds
bedraagt niettemin 105,6 miljard dollar. De inflatie bedraagt dit jaar 15
procent, nog steeds erg veel maar minder dan de 85 procent van het annus
horribilis 1998.
De Russische handel kent dit jaar een overschot van meer dan 30 miljard
dollar. Het overwicht van de export is vooral te danken aan de hoge prijzen
voor gas en olie, wat voor extra inkomsten zorgde. De Russische goud- en
valutareserves stegen tot 48 miljard dollar, volgens de Centrale Bank vier
keer meer dan in 1998.
Diverse economische experts waarschuwen dat Rusland economisch te
afhankelijk is van de internationale olie- en gasprijzen. Rusland is met
550 miljoen kubieke meter per jaar de grootste exporteur van aardgas ter
wereld. Wat olie betreft is het, met meer dan zeven miljoen vaten per dag,
de nummer twee van de wereld. Een ander zwak punt is dat er relatief weinig
inkomsten uit de olie en gasreserves terugvloeien naar de Russische
economie. De top-65 van de privé-bedrijven zijn in handen van slechts acht
holdings. Heel wat van de nieuwe magnaten investeren hun winsten niet in de
eigen economie maar transfereren ze liever naar offshore bedrijven. Dat is
één van de redenen waarom er ook dit jaar relatief weinig ondernemingen
werden opgestart.
Het gebrek aan diversificatie in de economie wijst erop dat het grootste
gedeelte van het hervormingswerk nog moet gebeuren, zegt Christof Ruehl,
hoofdeconoom voor Rusland bij de Wereldbank. Vice-minister van Economische
Ontwikkelingen Handel Arkady Dvorkovich heeft er al voor gewaarschuwd dat
de economie zal inkrimpen vanaf 2004 als de economische hervormingen niet
sneller gaan.
Het herstel van de Russische economie sinds de crisis van 1998 is
indrukwekkend, maar het bbp is nog steeds ongeveer 30 procent lager dan aan
het begin van de jaren 90, benadrukt Nobelprijswinnaar Joseph E. Stiglitz.
Aan het huidige groeitempo van vier procent zal het nog tien jaar duren
voor Rusland weer op het niveau zit van vóór de overgangsperiode.