Amnesty International verwerpt polariserend politiek discours en roept op tot activisme

Woensdag 22 februari lanceert Amnesty International zijn rapport voor het jaar 2016-2017. Het rapport, dat vandaag werd voorgesteld aan de pers, bevat zowel een algemene stand van zaken betreffende het respecteren van de mensenrechten, als een meer gedetailleerd overzicht waarin schendingen of verwaarlozingen van mensenrechten gedocumenteerd worden per land.

Amnesty International benadrukt de kwalijke gevolgen van het “wij tegen zij” -discours dat in toenemende mate door politici over heel de wereld wordt gehanteerd. Dergelijke retoriek zorgt voor een algemeen klimaat van angst en verdeeldheid en vergemakkelijkt het voeren van een beleid waarbij de mensenrechten ondergeschikt zijn aan nationale politieke en economische belangen.

“Wij tegen zij” retoriek vergemakkelijkt het voeren van een beleid waarbij de mensenrechten ondergeschikt zijn aan nationale politieke en economische belangen.

Een van de meest sprekende voorbeelden van deze aanpak was de (campagne naar aanloop van de) Brexit waarbij voortdurend werd ingespeeld op de angstgevoelens die bij een deel van de Britse bevolking sluimerden naar aanleiding van de vluchtelingenstroom. Na het referendum over het EU-lidmaatschap piekte het aantal haatmisdrijven in het Verenigd Koninkrijk, zo stelt Amnesty International.

Andere voorbeelden van de manier waarop het algemene discours werd omgezet in het beleid zijn de deal die de Europese Unie sloot met Turkije over de opvang van vluchtelingen, het presidentieel decreet van Trump om onder meer Syrische migranten de toegang tot de Verenigde Staten te weigeren en toenemende anti-terreurmaatregelen zoals de verlengde noodtoestand in Frankrijk en de surveillance-wetten in het Verenigd Koninkrijk.

De oprukkende polarisering als gevolg van onder meer de politieke campagnes in de Verenigde Staten en Europa heeft volgens Amnesty International ook gevolgen voor het vermogen en de geloofwaardigheid waarmee de internationale gemeenschap kan opkomen voor mensenrechten. De lidstaten van de Verenigde Naties zijn onderling te verdeeld en zijn te veel bezig met hun eigen agenda om eensgezind een standpunt in te nemen en druk uit te oefenen. Bijgevolg wordt er nauwelijks gereageerd op de flagrante schendingen van de mensenrechten in de Syrische burgeroorlog.

Hetzelfde geldt voor het gebruik van chemische wapens van Soedanese overheidstroepen tegen de eigen bevolking, de talloze buitengerechtelijke executies door de Filipijnse presidente Duterte in zijn strijd tegen de drugshandel en de zuiveringsoperaties gericht op de Rohingya-minderheid in Myanmar.

Belgische wapens voor Saudi-Arabië

Dat de landen die zich traditioneel opwerpen als verdedigers van de mensenrechten aan geloofwaardigheid inboeten, geldt ook voor België.

Meer bepaald wijst Amnesty International op licenties van de Waalse overheid voor wapenexport naar Saudi-Arabië, dat zich niet enkel binnen de eigen landsgrenzen maar ook in het conflict met Jemen schuldig maakt aan ernstige schendingen van de mensenrechten en het internationaal recht.

Op nationaal niveau klaagt Amnesty de leefomstandigheden in verschillende Belgische gevangenissen aan en verwijst het naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mens dat België reeds opdroeg dit probleem structureel aan te pakken.

Verder drukt Amnesty in het jaarrapport zijn bezorgdheid uit omtrent de zogenaamde veiligheidsmaatregelen ten gevolge van de terreuraanslagen in maart 2016.

Amnesty is wel positief over de maatregelen die worden genomen om gender-gerelateerd geweld te bestrijden en over de aangekondigde wetswijziging betreffende de wettelijke erkenning van de genderidentiteit.

Oproep aan burgers

In het jaarrapport richt Amnesty International zich bij monde van zijn secretaris-generaal Salil Shetty tot de burgers, aan wie wordt gevraagd om zich, in tijden waarbij voor veel politici mensenrechten niet langer een prioriteit zijn, te verenigen en te ‘blijven opkomen voor de fundamentele waarden van menselijke waardigheid en gelijkheid overal ter wereld’.

Naast de meer historische voorbeelden zoals de antiapartheidsactivisten in Zuid-Afrika haalt Amnesty International met onder meer de vredevolle opstand in Gambia tegen Yahya Jammeh ook recente initiatieven aan die illustreren dat burgerbewegingen een belangrijke bijdrage kunnen leveren opdat de mensenrechten internationaal worden gerespecteerd.