Argentinië krijgt ziekte van Chagas niet onder controle

De Ziekte van Chagas, die vooral in Zuid-Amerika voorkomt, wordt overgedragen door de vinchuca (Triatoma infestans), een bloedzuigende wants. In bijna alle Argentijnse provincies is de wants actief. “In sommige provincies heeft men hem onder controle, maar als men niet waakzaam blijft, steekt hij binnen twee jaar weer de kop op”, zegt epidemioloog Sergio Sosa-Estani, directeur van de afdeling vectorziekten van het ministerie van Gezondheid.

De Argentijnse overheid registreerde al twee miljoenen besmettingen. Bij 30 procent leidt dat tot hartziekten.

In de jaren zestig kwamen er jaarlijks driehonderd nieuwe zieken bij in Argentinië. In 2001 telde het land nauwelijks zes nieuwe gevallen maar door de zware sociaaleconomische crisis van dit jaar verminderde de controle en ging het aantal zieken opnieuw omhoog.

Als de Ziekte van Chagas in een vroeg stadium ontdekt wordt, is afdoende behandeling mogelijk. Gebeurt dan niet, dan wordt de ziekte chronisch en kunnen hart- en spijsverteringsproblemen ontstaan. De eerste symptomen van de infectie zijn koorts, braken, kortademigheid en stuipen.

Nog zes jaar

Sergio Sosa-Estani schat dat er nog minstens zes jaar controle- en bestrijdingsacties nodig zijn in Argentinië. Hij benadrukt dat men de ziekte vooral onder controle moet krijgen door te fumigeren, door spleten en kieren in muren te dichten, rieten daken te vermijden en geen dierenhokken en stallingen in de buurt van de slaapkamer te hebben. Ook verborgen ruimtes zoals dozen met kleren of schoenen moet men elimineren. “Als een plaats mooi opgeruimd is, met goede daken en muren, dan ziet men het diertje meteen en kan men fumigeren.”

Bioloog Ricardo Gurtler, hoogleraar aan de Universiteit van Buenos Aires, doet al dertig jaar onderzoek naar de Ziekte van Chagas. Hij zegt dat in sommige zones in Argentinië “kordate en niet aflatende actie nodig blijft op nationaal en provinciaal niveau.” Als grootste probleem ziet hij de lokale uitvoering van het nationale beleid. “Een goede implementatie van het beleid, implementatie die niet vermindert en pas ophoudt wanneer de doelstellingen zijn bereikt, is misschien de belangrijkste historische zwakte in Argentinië bij het bestrijding van de Ziekte van Chagas en ook bij andere problemen van openbare gezondheid.”

Klimaatwijziging

De klimaatwijziging kan de Ziekte van Chagas nog doen uitbreiden maar voorlopig zien de experts daar niet het grootste probleem. Bij de voortplanting van de vinchuca speelt een hogere temperatuur zeker een sleutelrol. “Daarom komt hij niet voor in Vuurland, de meeste zuidelijke provincie van Argentinië, en ook niet in Alaska”, zegt Sosa-Estani. Hij sluit niet uit dat de wants zich op lange termijn makkelijker zal voortplanten als gevolg van de klimaatwijziging. “Men kan een eventuele impact van de klimaatwijziging op de dynamiek van de vector niet uitsluiten, maar op dit moment is er geen duidelijke bedreiging op dat vlak.”

Volgens Ricardo Gurtler is “het zeer moeilijk de echte impact van de klimaatwijziging op de vinchuca en de overdracht van Chagas te voorspellen.” “Als de woningen goed gebouwd zijn, zodat een invasie van insecten niet mogelijk is, of als men controleacties uitvoert wanneer men merkt dat de vinchuca de woning probeert te koloniseren, dan zal de impact van de klimaatwijziging niet zo groot zijn.”

De vinchuca nestelt zich in lemen, rieten en houten constructies, materialen die men vaak in woningen op het platteland aantreft. Wanneer de wants een mens of dier prikt, laat hij een parasiet achter op de huid. Door het krabben komt de parasiet in de bloedsomloop terecht.