De berg betwiste asiel- en migratiedossiers dreigt (weer) onoverzichtelijk te worden

Met de komst van duizenden nieuwe asielzoekers hebben de asielinstanties hun handen meer dan vol. Tussen juni en augustus werden er 12.740 nieuwe aanvragen geregistreerd. Als Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) vasthoudt aan het cijfer van maximaal 250 nieuwe registraties per dag, dan zullen daar in september waarschijnlijk nog eens meer dan 6000 aanvragen bijkomen.

DVZ en het Commissariaat-Generaal voor de vluchtelingen en staatlozen (CGVS) kwamen de voorbije dagen uitgebreid in de spotlights te staan. Maar rond de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) -die de beroepen van afgewezen asielzoekers moet behandelen- bleef het opvallend stil. De meeste dossiers zullen daar normaal gezien pas begin 2016 op de bureau’s belanden, maar ze zijn wel degelijk op komst. Is de RvV daar klaar voor? En hoe zit het met de andere vreemdelingendossiers die de Raad moet behandelen?

26.443 wachtenden voor u

De achterstand in het behandelen van asieldossiers bij de RvV valt volgens Rudi Jacobs (communicatieverantwoordelijke van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen) nog mee. ‘Op dit moment is de achterstand die we hebben in het behandelen van asieldossiers beheersbaar. We hebben nu ongeveer 900 beroepen tegen een beslissing van het CGVS liggen. Maar gezien het grote aantal aanvragen van de voorbije maanden, zal het aantal nieuwe  dossiers  bij ons waarschijnlijk stijgen.’

‘Momenteel krijgen we gemiddeld 387 beroepen per maand tegen een beslissing  van het CGVS binnen’, zegt Jacobs. ‘Dit aantal zal in de toekomst ongetwijfeld toenemen, maar  de omvang is afhankelijk van de evolutie van de erkenningsgraad van het CGVS.’

‘Als er geen verdere versterking komt van onze diensten, komt de verwerking van de achterstand mogelijks  in het gedrang.’

‘De RvV wordt wel geconfronteerd met een belangrijke achterstand van migratieberoepen, zoals onder meer gezinshereniging en regularisatiedossiers.  Doordat we voor het uitbreken van de asielcrisis net één rechter, vier griffiers en dertien  attachés hadden bijgekregen om de opgelopen achterstand in die dossiers weg te werken, is deze achterstand verminderd van 24.519 migratiedossiers op 31 augustus 2014 tot 22.351 op 31 augustus 2015. Maar als er, gelet op de asielcrisis,  geen verdere versterking komt van onze diensten, komt de verdere verwerking van de achterstand mogelijks  in het gedrang.’

In zijn antwoord op een parlementaire vraag verwoordde staatssecretaris Francken de keuze om voorrang te geven aan het behandelen van asieldossiers door de RvV als volgt: ‘De opvang in onze asielcentra kost bijzonder veel geld. Ik meen dat het een logische en wijze keuze van de vorige regeringen was om zich bij de RVV in eerste instantie op de asieldossiers te richten.‘

Francken voegde er ook aan toe dat op dat moment –maart 2015- de achterstand bij RvV 26.443 dossiers betrof. Het ging over 2443 asieldossiers en 24.000 andere migratiedossiers. De gemiddelde duur voordat dossiers bij RvV behandeld werden, bedroeg volgens zijn cijfers op dat moment 173 dagen voor asieldossiers en 450 dagen voor migratiedossiers.

De gezichten achter de cijfers

Mieke Van den Broeck (advocate vreemdelingenrecht) geeft meer uitleg over de stapel niet-asieldossiers die op de bureau’s van RvV liggen te wachten.

‘Het gaat voornamelijk over regularisatiedossiers en aanvragen om een visum te bekomen. Dat kan over een geweigerd toeristenvisum gaan, maar ook om een weigering in het kader van gezinshereniging. Dat betekent dan dat mensen vaak jarenlang moeten wachten om met hun echtgenoot of kinderen herenigd te worden, hoewel ze daar in vele gevallen recht op hebben.’

‘Tegen de tijd dat de RvV het beroep eindelijk kan behandelen, is het huwelijksfeest vaak al een jaar of twee achter de rug.’

‘Soms leidt de achterstand echt tot absurde situaties. Mensen vragen bij DVZ een visum aan om in België een huwelijksfeest bij te wonen en als dat geweigerd wordt dienen ze een beroep in bij de RvV. Maar wanneer de RvV het beroep eindelijk kan behandelen is het huwelijksfeest vaak al een jaar of twee achter de rug.’

‘Ik weet dat de mensen van de RvV er een zaak van eer van maken om heel veel dossiers te behandelen, maar ze hebben gewoon te weinig mensen om hun werk rond te krijgen. Afgelopen zomer heeft hun voorzitter een noodkreet de wereld ingestuurd met de boodschap dat ze onderbemand waren.’

‘Tussen die stapels zitten ook nog steeds dossiers die ingediend werden tijdens de regularisatiecampagne van 2009. Die mensen zitten dus al bijna 6 jaar te wachten op een beslissing in hun dossier. Sommigen van die dossiers liggen zelfs nog altijd bij DVZ te wachten op een eerste beoordeling.’

‘Ernstig zieke mensen worden heen en weer gestuurd tussen DVZ en RvV en het kan jaren duren voordat er een definitieve beslissing wordt genomen.’

Van Den Broeck maakt ook duidelijk hoe de verstrengde behandeling van regularisatieaanvragen de werkdruk bij RvV verhoogt. ‘DVZ neemt tegenwoordig quasi automatisch een negatieve beslissing in regularisatiedossiers. Vooral voor mensen die een dossier indienden op basis van medische redenen heeft dit tragische gevolgen. Het dossier van ernstig zieke mensen wordt heen en weer gestuurd tussen DVZ en RvV en het kan jaren duren voordat er een definitieve beslissing wordt genomen.’

‘De medische dossiers zijn ook vaak erg ingewikkelde dossiers die tijd vragen. De magistraten die een oordeel vellen moeten zich verdiepen in ziektebeelden, mogelijke behandelingen en de toegankelijkheid tot geneeskundige zorg in het land van herkomst. Deze langgerekte procedure leidt tot erg schrijnende situaties waarbij zieke mensen dakloos worden en nergens naartoe kunnen. Ze hebben alleen recht op Dringende Medische Hulp, maar vaak weigeren de bevoegde OCMW’s om voor die kosten op te draaien.’

De regularisatiecampagne van 2009 kwam er mede omdat de behandeling van vreemdelingendossiers zo lang had aangesleept en de mensen helemaal verankerd waren geraakt in ons land. Zes jaar later lijkt het probleem van de langdurige procedures zich te herhalen.

Van Den Broeck: ‘We zitten momenteel opnieuw in een situatie waarbij mensen jarenlang in ons land verblijven zonder dat ze een definitieve uitspraak krijgen in hun dossier. Het enige verschil is dat voor de regularisatiecampagne vooral de asielprocedure haperde, terwijl het nu de regularisatieprocedure is die eindeloos aansleept.’