AU droomt weer van Verenigde Staten van Afrika

De top moet de bakens uitzetten om tot een tot volledige economische en politieke integratie van Afrika te komen. Dat is een centrale doelstelling van de Afrikaanse Unie. De droom van een ‘Verenigde Staten van Afrika’ lag in 1963 ook aan de basis van de oprichting van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid, de voorganger van de AU.
De voorstanders van eenmaking geloven dat Afrika alleen met vereende krachten de armoede kan overwinnen en iets gaan betekenen op het wereldtoneel. “De vraag is niet langer of we integratie willen maar wel hoe ver en hoe snel we willen gaan”, verklaarde Tajudeen Abdul-Raheem eerder deze maand op een AU-vergadering in Nairobi. Abdul-Raheem is adjunct-directeur van de Millenniumcampagne van de VN, een initiatief om acht grote ontwikkelingsdoelstellingen voor arme landen waar te maken.
“De machteloosheid van de meeste Afrikaanse landen, onze marginalisering in de wereldhandel en de beschamende resultaten op het vlak van menselijke ontwikkeling”: het zijn volgens Abdul-Raheem allemaal argumenten die voor vereniging spreken. “Een land als Kenia zou opeens goederen kunnen produceren voor heel Afrika. Dat zou banen doen ontstaan en de armoede terugdringen.”
De Afrikaanse Unie bestelde vorig jaar een studie over hoe zo’n Verenigde Staten van Afrika er zouden kunnen uitzien en wat de ideale weg erheen is. Het rapport tekent een proces in drie fases uit dat in 2015 rond zou kunnen zijn. Eerst moet er eensgezindheid zijn over de bevoegdheden en de financiering van een Afrikaanse regering en moeten alle Afrikanen goed geïnformeerd worden over het plan. Daarna moeten er onder meer een grondwet en een centrale bank komen. Ten slotte moeten nationale, regionale en continentale verkiezingen uitmaken wie er in de Afrikaanse regering komt.
De uitvoerende raad van de AU - alle ministers van Buitenlandse Zaken van de AU-lidstaten - boog zich eind vorig jaar over de conclusies van het rapport. Sommige Afrikaanse landen geloven niet dat de deadline van 2015 haalbaar is. Ook over de manier waarop de supranationale regering zou worden gevormd, bestaan er meningsverschillen. Er zijn waarnemers die vinden dat het in 2004 opgerichte Pan-Afrikaans Parlement eerst versterkt moet worden.
De Verenigde Staten van Afrika hebben ook hun critici. Een echte Afrikaanse regering is te hoog gemikt, vindt de Afrikaanse professor Peter Wanyande. De Afrikaanse landen zouden volgens hem ook te veel van hun soevereiniteit moeten prijsgeven. Andere tegenstanders geloven dat het wantrouwen en de economische verschillen tussen de Afrikaanse landen een supranationale regering zouden ondermijnen.
Het Afrikaanse middenveld voelt zich dan weer te weinig betrokken bij het project, al kwam een conferentie die de AU in 2005 organiseerde over het onderwerp tot de conclusie dat er een “unie van Afrikaanse mensen en niet alleen een unie van staten en regeringen” moest komen. De AU liet op haar vergadering in Nairobi eind vorig jaar een burgerforum toe waar iedereen die dat wilde zijn ideeën over een Afrikaanse regering kwijt kon. Er zijn plannen om die standpunten ook op de top in Accra aan bod te laten komen.